ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ : ΜΑΡΤΗΣ – 2ο

 

 

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ .

   Και τα παιδιά των Βυζαντινών δεν πήγαιναν πίσω στα χελιδονίσματα . Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει πως οι χελιδονιστές γύριζαν μ' ένα χελιδόνι ψάλλοντας τα χελιδονίσματα κι ανταμείβονταν γιά τον κόπο τους . Ένα τέτοιο χελιδόνισμα έχει διασωθεί σε χειρόγραφο του 12ου αιώνα . Στο πρώτο μέρος εύχονται και πολυχρονίζουν τους οικοδεσπότες και στο δεύτερο χαιρετούν το χελιδόνι και την άνοιξη . Μερικοί από τους στίχους έχουν μεγάλη ομοιότητα με τα νεότερα χελιδονίσματα :

Οικοδεσπότα , χαίρε , χαίρε μετά πάντων
-----------------------------------------------------
ο καιρός εισήλθε καρποφορούντα και αγαλλιούντα
-----------------------------------------------------
φύγε φύγε φεβρουάρης , ο μάρτης σε διώκει
-----------------------------------------------------
Άρξωμεν πρώτον ειπείν , χαίρετε πάντες ώδε
χελιδώ χελιδώ
-----------------------------------------------------
Γεωργείται γεωργός , κατά πάντα ενθυμεί .
Δια ύδωρ και πηλού πύργον οικοδόμησα .
-----------------------------------------------------
πέντε πέντε , άλλα πέντε , δέκα πέντε
-----------------------------------------------------
έξω φεβρουάρης , έξω ο μάρτης , ανέτειλεν έαρ
-----------------------------------------------------
   Πιό κοντά στο νεότερο χελιδόνισμα στέκεται ένα αρχαίο . Το έχει διασώσει ο συγγραφέας Αθήναιος ( 2ος αι,μ.Χ ), μα φαίνεται πως ανήκει σε πολύ παλιότερα χρόνια . Το τραγουδούσαν στη Ρόδο τα παιδιά , κι όχι μόνο μοιάζει πολύ στο περιεχόμενο με το νεότερο , αλλά σε μερικά σημεία είναι , θαρρείς , κατά λέξη :

Ήρθε , ήρθ' η χελιδόνα
φέρνοντας καλοκαιριά
και καλή χρονιά ,
στην κοιλιά της άσπρη
και στη ράχη μαύρη .
Πέταξέ μας μιά αρμαθιά
απ' το πλούσιο σπίτι σου
και μιά κούπα με κρασί
και πανέρι με τυρί .
Και σταράκι η χελιδόνα
και τσουρέκι
δεν περιφρονεί . Τι θα γίνει ;
φεύγουμε η παίρνουμε ;
Αν μας δώσεις κατιτίς , ( καλά ) .
Ειδαλλιώς δε φεύγουμε :
Η την πόρτα παίρνουμε η τ' ανώφλι της
η την κυρά που μέσα κάθεται ,
μικρή 'ναι κι ε'υκολα την παίρνουμε .
Κι αν μας δώσεις κατιτίς
κοίτα να ν' της προκοπής .
Άνοιγ ' άνοιγε την πόρτα στη χελιδόνα .
Γέροντες δεν είμαστε , είμαστε παιδιά .

   Στις 9 Μαρτίου η εκκλησία γιορτάζει τους σαράντα Αγίους που μαρτύρησαν το 320 στη Σεβάστεια . Είναι Άγιοι πολύ σεβαστοί , γιατί και ο ραιθμές 40 λογαριάζεται απ' το λαό ως ιερός και μαγικός , αλλά και γιατί η γιορτή τους πέφτει με το ξύπνημα της φύσης . Ό,τι φυτέψεις , λέει , τη μέρα αυτή , θες δένδρα , θες λουλούδια , πιάνει . Φτιάχνουν και πίτες με σαράντα φύλλα η σαράντα τηγανίτες η φαγητά από 40 λογιών χόρτα και τα μοιράζουν " γιά την ψυχή των ζωντανών ".
- Σαράντα φας , σαράντα πιείς , σαράντα δώκεις γιά την ψυχή σου , σαράντα δέντρα φύτεψε να τά 'χεις 'λεημοσύνη .
Στην Αιτωλία τρώνε το χόρτο ζώχο , γιά να μην τους τρώνε τα φίδια, και λένε :

Ζώχο , ζώχον έφαγα
σαράντα και μαράντα ,
σαράντα φίδια φεύγουνε ,
σαράντα γκουστερίτσες .

25 η ΜΑΡΤΙΟΥ ΔΙΠΛΗ ΓΙΟΡΤΗ .
  Γιορτάζετα ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου , γιατί ο Άγγελος Κυρίου της ανάγγειλε πως θα γεννήσει το Σωτήρα του κόσμου . Μεγάλη Εθνική γιορτή , γιατ΄την μέρα αυτή ξεκίνησε η Επανάσταση του 21 .
Τη μέρα αυτή καμιά γυναίκα δεν πρέπει να μέινει έγκυος , λέει ο λαός , γιατί το παιδί της - κανονικά - θα γεννηθεί ανήμερα τα Χριστούγεννα . Και τα παιδιά που γεννιούνται Χριστούγεννα δεν προκόβουν η γίνονται καλικατζαράκια . Και βέβαια φυλάνε τη μέρα και δεν πιάνουν καμιά δουλειά . Μήτε σαρώνουν μητε νερό απ' το πηγάδι μήτε και σεντούκι ανοίγουν . Στη σωζόπολη λένε πως ούτε τα χελιδόνια φτιάχνουν φωλιά ανήμερα του Ευαγγελισμού , τόσο μεγάλη γιορτή είναι . Τόσο μεγάλη , που επιτρέπεται να φας ψάρι , μολονότι πέφετι πάντα μες τη Μ.Σαρακοστή .

   Αλλά γιά τη γιορτή του Ευαγγελισμού και της 25ης Μαρτίου θα μιλήσουμε χωριστά κάποια άλλη μέρα , περιγράφοντας και το πως γιορτάζονταν παλιότερα στο χωριό μας , το Λιδορίκι …