Σάββατο 28 Φεβρουαρίου 2009

TO KAΨΙΜΟ ΤΟΥ ΛΙΔΟΡΙΚΙΟΥ

 

image

Τέλος Αυγούστου  1944 , το χωριό μας..καμένο..

   Ένα απ' τα πιό ιστορημένα βιβλία γιά την τραγική περίοδο της κατοχής , είναι αυτό του Η.Παπανικολή ( απ' τη Σκαλούλα ) , που έχει τίτλο " Η Μάχη στις Καρούτες 5-8-1944 ".

   Σ' αυτό περιλαμβάνονται στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί , με μεγάλο κόπο , εδώ και στη Γερμανία . Από τα πλέον ενδιαφέροντα κεφάλαιά του , είναι εκείνο που αναφέρεται στη συγκρότηση και τη δράση του Γερμανικού " Συντάγματος 18 των Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας ", που έδρασε στην περιοχή μας και έκαψε το Λιδορίκι .
Είναι χαρακτηριστικό της " τρέλλας " που φέρνει ο πόλεμος , το ότι το "ηρωικό " αυτό Σύνταγμα , έφτασε να λεηλατεί φτωχόσπιτα της Δωρίδας και να καίει καλύβες της .

    Η δράση του Συντάγματος - όπως βγαίνει απ' το βιβλίο - έχει έτσι :
Το Σύνταγμα 18 των " Ορεινών Κυνηγών της Αστυνομίας " ( POLIZEI - GEBIRGSJAGERN - REGIMENT 18 ) , ως προς τη συγκρότησή του , ήταν μοναδική περίπτωση στην καθόλου ιστορία των στρατών μεγάλης αστυνομικής μονάδας , ανταρτομάχων αλπινιστών , ειδικευμένων γιά εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ορεινού εδέφους , δηλαδή γιά ανταρτοπόλεμο .
   Υπήρξε , φυσικά , δημιούργημα της ανάγκης αντιμετώπισης των ανταρτών . Όταν σ' όλα σχεδόν τα εδάφη που είχε καταλάβει στην προέλασή του ο γερμανικός στρατός , ξεφύτρωσαν αυθόρμητα οι δυνάμεις των παρτιζάνων , δημιουργήθηκε στην περιοχή CARMISCH - REUTTE της Βαυαρίας το " Σύνταγμα 18 " με τρία πλήρη τάγματα ( Ιο , ΙΙο και ΙΙΙο ) που επανδρώθηκαν αντίστοιχα απ' τα πολύπειρα τάγματα 302 , 312 και 325 της Αστυνομίας που διαλύθηκε τότε . Στην αρχική πολεμική σύνθεσή του , καθένα απ' τα τάγματα αυτά είχε τρεις λόχους ορεινών κυνηγών ( GEBIRGSJGERN ) κι' ένα λόχο με βαριά όπλα ., ενισχυμένους με ένα στοιχείο όλμου ομαδικού , μιά διμοιρία διαβιβάσεων , μιά ομάδα ανιχνευτών και ένα θωρακισμένο όχημα πάντσερ .
   Αρχικά διοικητές των τριών ταγμάτων ήταν οι ταγματάρχες HOSL γιά το Ι/18 , ZUVLKE γιά το ΙΙ/18 και ο αντισυνταγματάρχης DIETZ γιά το ΙΙΙ /18 . Πρώτος διοικητής του συντάγματος διορίστηκε ο συνταγματάρχης HERMAN FRANZ , που φρόντισε αργότερα στα μεταπολεμικά χρόνια με βάση τα πολεμικά ημερολόγια , τα έγγραφα που περισώθηκαν καθώς και με τις μαρτυρίες , γραπτές και προφορικές , των συμπολεμιστών του που επέζησαν , να συντάξει το χρονικό του συντάγματός του σε βιβλίο .

   Σύμφωνα λοιπόν με το βιβλίο αυτό , το " Σύνταγμα 18 "είχε την ακόλουθη πολεμική δράση :
Γυμνασμένο καθώς ήταν στις Βαυαρικές Άλπεις , πέρασε αρχικά γιά να πάρει το βάπτισμα του ανταρτοπολέμου στις γειτονικές πλευρές των Σλοβενικών Άλπεων της Γιουγκοσλαβίας . Όταν έφερε σε πέρας την αποστολή του αυτή , το σύνταγμα πήρε τη διαταγή να ετοιμαστεί γιά τις επιχειρήσεις στον Καύκασο . Στο μεταξύ όμως , το γερμανικό πεζικό είχε καταφέρει να ολοκληρώσει την κατάληψη του Καυκάσου και έτσι το απόσπασμα REISER στάλθηκε στη Φιλανδία γιά ν' αναλάβει εκεί δράση .

   Δεκέμβριο του 42 , το σύνταγμα έφτασε στον τόπο του προορισμού του στο OULU της βόρειας Φιλανδίας και προσκολλήθηκε στο εκστρατευτικό " Σώμα της Αρκτικής "του στρατηγού DIETL , που πολεμούσε τότε μέσα στα παγωμένα δάση της Καρελίας τις Σοβιετικές στρατιές κι ε'ιχε κιόλας κερδίσει , γιά τα κατορθώματά του στο Νάρβικ και γιά την επιτυχημένη ευέλικτη τακτική του , τον τίτλο " Ο Ρόμελ του Βορρά " .
   Το σύνταγμα πολέμησε σ' όλη την διάρκεια του χειμώνα μέσα στο πολικό κρύο , κάνοντας εκκαθαριστικές επιχεορήσεις , ανταρτοπόλεμο , πόλεμο χαρακωμάτων , ακόμη κι' αναγνωριστικές εφόδους με διμοιρίες χιονοδρόμων .

ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ..ΜΑΧΙΕΣ Τ’ ΑΙ ΓΙΩΡΓΙΟΥ - Β.’

 

Το αερόστατο είναι πάνω απ' τη φωτιά για να..γεμίσει...και να σηκωθεί...

 

 

   Αφού , λοιπόν , αποφασιζόταν απ' τους..αεροναυπηγούς το μέγεθος και το..μοντέλο , έπρεπε να βρεθεί κι' ο κατάλληλος χώρος , που να βόλευε για την όλη διαδικασία , χρειαζόταν άπλα για να μπορούν να στρωθούν οι κόλλες , να κολλήθούν και να γίνουν τα ραψίματα , συνήθως αυτή η δουλειά , όταν ο καιρός ήταν καλός γινόταν σε κάποιο αλώνι , όπου μεταφερόταν όλο το...συνεργείο , με τα..συμπράγκαλα , και στρωνόταν στη δουλειά , όλα έπρεπε να γίνουν τέλεια γιατί...υπήρχε κι' ο...εχθρός , που έφτιαχνε κι' αυτός ...
   Ο καθένας απ' το...συνεργείο , είχε , φυσικά , αποκτήσει και την ..ειδικότητά του , άλλος κόλλαγε το χαρτι , άλλος έφτιαχνε το στεφάνι , γιά το στόμιο , από καλαμόβεργα , και έφτιαχνε και το σταυρό , από σύρμα , που θα κρέμαγαν το στουπί , άλλος πάλι φρόντιζε γιά το στουπί , νάναι καλό και να ρουπώσει καλά στο πετρέλαιο , όλοι έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους γιά να πετύχει η κατασκευή .
   Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι η όλη διαδικασία γινόταν..μελετημένα ...επιστημονικά , παίρνανε και..μετεωρολογικό ..δελτίο απ' την ντόπια ...Ε.Μ.Υ , παπούδες , γιαγιάδες η γονεις , γιά το τι καιρό θα κάνει , κι' έτσι ήταν όλα έτοιμα , είχαν μαζεμένα και τα..καύσιμα..υλικά , και γινόταν η μεταφορά του...σκάφους στον τόπο εκτόξευσήσ του , συνήθως γινόταν σε μέρη που υπήρχε κάποια μάντρα , γιατί έπρεπε κάτω νάναι η φωτιά που ...γέμιζε το αερόστατο με το..προωθητικό..αέριο , το φούσκωνε 'ετσι λέγαμε τότε , καί φροντιζαν οι...μετεωρολόγοι το σημείο ΄...εκτόξευσης να είναι ..απάγγιο στο βοριά , τα παλιότερα χρόνια τουλάχιστον , απ'ότι μας λέει στην αφήγησή του ο αξέχαστος φίλος Αλέκος Κωστάκης : " πεδία εκτόξευσης ήταν η λάκκα του Ψαλλά , και τ'αλώνια του Σκούτα και του Ζώη , Κανάβεραλ και Μπαινκούρ...να πούμε ! ", στα δικά μας χρόνια , η εκτόξευση γινόταν απ' την μάντρα τ' Αη Γιώργη , συνήθως , η από διάφορα σημεία άλλα , ανάλογα τη γειτονιά που τόχε φτιαξει .
   Βέβαια οι συνθήκες που περιγράφει ο Αλέκος , κι' έτσι ήταν , ήταν...σχεδόν πολεμικές , ανάμεσα στους μαχαλάδες , και στη δικιά μας εποχή υπήρχε ανταγωνισμός ...σκληρός αλλά όχι όπως τότε , και πιστεύω πως σ' αυτό συνετέλεσε και η αλλαγή της όλης κοινωνικοπολιτικής δομής μεταπολεμικά , οι μαχαλάδες άρχισαν να..πλησιάζουν μεταξύ τους , αλλά ο ανταγωνισμός...ανταγωνισμός...
   Όταν λοιπόν ήταν όλα στην...εντέλεια , καθοροζόταν η μέρα , η ώρα κι' ο τόπος ...αμολύματος και τα συνεργεία αφού έκαναν και τους τελευταίους..ελέγχους , ήταν έτοιμα γιά τη μεγάλη στιγμή..........Κ.-

 

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι....

Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009

Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

   Ζητούνται , επειγόντως , …διπλωματούχοι αεροστατο..ναυπηγοί , με προυπηρεσία και..πείρα στις κατασκευές αεροστάτων , των παρακάτω , ει δυνατόν , μοντέλων : ΄

Οχτάρια          ( με 8 κόλλες χαρτιού )

Δωδεκάρια      ( με 12 κόλλες  χαρτιού )

Δεκαεξάρια …κλπ . των παρακάτω  τύπων :

Σωλήνας – Κουτσιαύτικο – Κωλοπάνας .

   Θα απασχοληθούν στην κατασκευή αεροστάτων που θα χρησιμοιποιηθούν στη γιορτή τ’ Άι  Γιωργιού στο Λιδορίκι .

   Αμοιβή ικανοποιητική , αναλόγως ..αποδόσεως , εξασφαλισμένο ..φαί ( ..κοντοσούβλι κλπ ), πιοτό  και ..ύπνος .

         Δεκτές μόνο σοβαρές προτάσεις .

polidorikiou-sima

ΟΙ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ…ΜΑΧΙΕΣ Τ’ ΑΙ ΓΙΩΡΓΙΟΥ…

 

ΠΑΛΙΑ  ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΑ  ΕΘΙΜΑ ΠΟΥ ΤΑ ΜΙΣΟ..ΣΒΥΣΕ Ο ΧΡΟΝΟΣ…

 

    Η γιορτή  τ' Αι Γιωργιού , είναι ..σφιχτοδεμένη , μέσα στις Λιδορικιώτικες ψυχές , με το πανηγύρι στον Άι Γιώργη , στ' αλώνι πίσω απ' την εκκλησιά , και με το αμόλυμα του αερόστατου , γιά τα παιδιά κυρίως .

   Η ψυχρή τυπική περιγραφή της όλης διαδικασίας , φκιασίματος και..αμολύματος , του αερόστατου , ελάχιστα μπορεί να σας βοηθήσει να ...νοιώσετε , να μπείτε στο..πετσί των Λιδορικιωτόπουλων , της εποχής εκείνης , γιά το τι σήμαινε το ..αερόστατο γι' αυτά , μιά ..γεύση όμως , μιά..μικρή γεύση , θα την πάρετε απ' την ταπεινή περιγραφή μας , και μαζί με μιά παρόμοια , γιά το πανηγύρι , και τους..αθλητικούς του αγώνες θα'χετε μιά εικόνα , γιά το Λιδορικιώτικο αυτό έθιμο .

   Το αερόστατο της φωτογραφίας μας , είναι φκιαγμένο , πολύ..κακώς , από...Ολυμπιακάκηδες , αλλά δυστυχώς είναι η μόνη φωτογραφία που βρέθηκε ...

ΤΟ ΑΜΟΛΥΜΑ ΤΟΥ ΑΕΡΟΣΤΑΤΟΥ...


   Ένα όμορφο εθιμο...παίχνιδο του χωριού μας , το αμόλυμα του αερόστατου , έχει δυστυχώς σχεδόν...εκκλείψει , όσοι μεγαλώσαμε στο Λιδορίκι , και είχαμε συμμετοχή στις...κοινωνικές ..παιδικές εκδηλώσεις , είχαμε λίγο-πολύ ασχοληθεί μ' αυτό το..άθλημα που ήθελε συλλογικότητα , κάποιες γνώσεις ...αεροναυπηγικής και μερικά..υλικά , βεβαίως..βεβαίως , κόλλες ειδικού χαρτιού , ψιλού , κόλλα για να τις συναρμολογήσουμε , βελόνα , κλωστή , για το γύρω-γύρω ράψιμο , καλάμι , πετρέλαιο , σφουγγάρι , και..σπάλαθρα για τη φωτιά .
   Η κατασκευαστική...ομάδα , είχε τις υποομάδες της , άλλοι φρόντιζαν γιά την προμήθεια των υλικών , που αγοράζονταν συνήθως με...ρεφενέ , άλλοι αναλάμβαναν το κόλλημα , άλλοι το ράψιμο , αφού προηγουμένως σε..σύσκεψη της..επιτελικής ομάδας , αποφασιζόταν το..μέγεθος και το..μοντέλο του αερόστατου , το μέγεθος προσδιοριζόταν απ΄το πόσες κόλλες θα χρησιμοποιηθούν , 8 η 12 συνήθως , καμμιά φορά και περισσότερες , λένε μάλιστα πως προπολεμικά οι Γυφτομαχαλιώτες είχαν φτιάξειν ένα με 64 κόλλες , αλλά η΄..πτήση του δεν ήταν..ανάλογη , ούτε μέχρι ...τον Αη Νικόλα δεν πήγε , και ανάλογα λοιπόν με το μέγεθος και το..σχήμα έπαιρνε και το όνομα του..μοντέλου , σωλήνας , κουτσιαύτικο η κωλοπάνας .
   Βέβαια στα προπολεμικά χρόνια ο..συνοικιακός αεροστατο..ανταγωνισμός είχε περάσει , απ' ότι λένε , σε..πολεμικό..επίπεδο , μάχη μεταξύ των μαχαλάδων , Βαρούσι , Γυφτομαχαλάς , Μαχαλάς και Ψαλάς , ήταν τα..αντίπαλα ..στρατόπεδα , και οι μάχες..Ομηρικές....
   Θα πρέπει εδώ να αναφέρουμε πως το ..χούι του αερόστατου , ήρθε στο Λιδορίκι , απ' οτι έλεγε ο μπάρμπα Σπύρος ο Σφέτσος ( Καλέρης ) , γύρω στα 1920 , και τόφερε ο γιός ενός Αγρινιώτη Εφόρου , ονόματι Δανέλη , κι' από τότε ρίζωσε στο χωριό μας κι' έγινε το αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών , άσχετα αν αργότερα..εξελίχθηκε σε..πόλεμο..μαχαλάδων .
   Ο αξέχαστος φίλος και παθιασμένος Λιδορικιώτης Αλέκος Κωστάκης σε ένα σχετικό δημοσίευμά του στο " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " , τεύχος 10ο Σεπτέμβριος 1982 , αναφέρει χαρακτηριστικά τα πρωτοπαλίκαρα κατά..μαχαλά : Στο Βαρούσι , ο Κοραής ( Θύμιος Πέτρου ) , στο Γυφτομαχαλά , ο Λύγδος ( Θύμιος Σκούτας ) , ο Αρβανιτοτάσιος κι 'ο Γιωργάκης της Τραμποβάσιως , ενώ στον Ψαλά , ο Γιαννάκης Ευσταθίου , ο Διαμαντοσταύρος , ο Ηλίας Ασημακόπουλος , Γιάννης Ζόγκζας ( Πατσιούλας ) , Αριστείδης Κάππος ( Φουντούκης ) , και οι μάχες , αγαπημένοι μου φίλοι , γίνονταν κάθε Κυριακή , σχεδόν , και κυρίως χειμώνα γιά το φόβο..πυρκαγιών .
   Εμείς , αργότερα μεταπολεμικά , το θυμόμαστε σαν ένα παιχνιδοέθιμο που γινόταν ελάχιστες φορές χρόνο και κυρίως τ' Αι Γιωργιού και μάλιστα το αμόλυμα γινόταν απ' τη μάντρα της εκκλησίας , όπου ανάβαμε τις φωτιές γιά να ..γεμίσει και να φύγει τ' αερόστατο.


Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι........

Πέμπτη 26 Φεβρουαρίου 2009

ΠΑΛΙΑ ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ..

   ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ   ΑΝΑΛΗΨΗ .

   Mιά πολύ όμορφη γιορτή , ένα έθιμο ριζωμένο αιώνες στη Λιδορικιώτικη ζωή , ήταν η γιορτή της Ανάληψης , γιορτή καθαρά ..τσοπάνικη , που είχε τη δική της ιστορία , και φυσικά η Λιδορικιώτικη Ανάληψη , έγραψε κι’ αυτή τη δική της ιστορία .

   Όσοι είχαν την τύχη και τη χαρά να περάσουμν μιά Ανάληψη σε Λιδορικιώτικη στρούγκα , θα ‘χουν να θυμούνται…

 

047

092

290

     Οι τρεις αυτές φωτογραφίες είναι βγαλμένες στις 26-5-1955 , ανήμερα της Ανάληψης , στη στρούγκα του αξέχαστου μπάρμπα Χαράλαμπυ Μαργέλλου ( Αρπάλη ) , τώρα γιά το πως πέρασαν οι..καλεσμένοι , νομίζω πως δεν χρειάζεται να πούμε κάτι , οι φωτογραφίες μιλάνε μόνες τους , και λένε και..πολλά..πολλά, μάλιστα…

H ΠΡΩΤΗ ΔΩΡΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ

 

   Η πρώτη Δωρική εφημερίδα ήταν η < Δωρίς > , προσωπικό δημιούργημα του Θανάση Παπατσούρη , ενός ανήσυχου Πενταγιώτη με τσαγανό και μεγάλα....όνειρα που με το πείσμα και τη σκληρή δουλειά του κατάφερε να τα πραγματοποιήσει .
   Ο Θανάσης γεννήθηκε στην Πενταγιού το 1886 , πατέρας του ο Αριστείδης Παπατσούρης , γιός του αγωνιστή του ’21 Θανάση Παπατζούρη , και μάνα του η Γιαννούλα ,το γένος Λέου .
Κυνηγώντας το < καρβέλι > και μιά καλύτερη ζωή βρέθηκε , όπως τόσοι και τόσοι άλλοι Δωριείς πού αλλού ; στο μεγάλο...χωριό , την Αθήνα , γράφτηκε στην Εμπορική και Βιομηχανική Σχολή και τελείωσε το 1906 με άριστα.
   Δούλεψε στο τότε Πρακτορείο Εφημερίδων και στην εφημερίδα < Πατρίς > και το 1908 πήγε στην Αίγυπτο , υπάλληλος στην Τράπεζα Ανατολής .
   Δεν τον κράτησε όμως ούτε η Αίγυπτος , τον επόμενο χρόνο φεύγει στην Αμερική , εκεί, ανήσυχο και πλατύ μυαλό όπως ήταν , δημιούργησε την Εμπορική Εταιρεία Εισαγωγών-Εξαγωγών Αμερικής – Ανατολής ( LEVANT AMERIKAN COMMERCIAL Co ), της οποίας ήταν και Γενικός Δ / ντής μέχρι τα ογδονταπέντε του – το 1970 – με το όνομα ATHOS PATSURIS .
   Παράλληλα , ο ανήσυχος Θανάσης , έβγαλε το διάστημα 1918 – 1921 και τη μηνιαία εμπορική επιθεώρηση <> , για την προβολή της δραστηριότητας της εταιρείας του , και προχώρισε κι’ άλλο στον εκδοτικό τομέα εκδίδοντας στον Νέο Κόσμο το βδομαδιάτικο Αθηναικό περιοδικό < Εικονογραφημένος Παρνασσός > που γινόταν ανάρπαστο γιατί – όπως έλεγαν – ήταν καλύτερο κι’ απ’ το πρωτότυπο , τέλος , έγραφε και την αθλητική στήλη στην < Ατλαντίδα > .

   Ο αθλητισμός είχε ξεχωριστή θέση στη ζωή του και έννοιωθε πάντα μεγάλη περηφάνεια γιά τις πολλές επιτυχίες του , με τον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο Αθηνών , παλιά , αλλά και με τον Ελληνοαμερικανικό Σύλλογο της Νέας Υόρκης που ο ίδιος ίδρυσε , το δε σπίτι του ήταν γεμάτο από τα βραβεία και τις χιλιάδες φωτογραφίες από τις νίκες του στις λεμβοδρομίες και την Ελληνορωμαική πάλη .
   Το 1908 ανακηρύχθηκε πανελληνιονίκης στην Ελληνορωμαική πάλη , και είναι από τους πρώτους που ζήτησαν – πολλά χρόνια πριν – να γίνονται μόνιμα οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην πατρίδα μας .
   Η μεγάλη αγάπη του όμως ήταν η Δωρίδα , όνειρό του δε ήταν να ενώσει όλους τους ξεριζωμένους Δωριείς , που από ανάγκη είχαν εγκατασταθεί στην Αθήνα προσπαθώντας να φτιάξουν μιά καλύτερη ζωή γι’ αυτούς και τις οικογένειές τους , αγωνίστηκε γιά το σκοπό αυτό και είναι μεγάλη η συμβολή του στη δημιουργία της Δωρικής Αδελφότητας που ιδρύθηκε το 1906 , παράλληλα όμως βοήθησε ουσιαστικά για να γίνουν διάφορα έργα στο χωριό του , την Πενταγιού , με δωρεές του , γι’αυτό και ο Σύλλογος Πενταγιωτών τον ανακήρυξε < Μέγα Ευεργέτη > .
   Αφού λοιπόν γνωρίσαμε τον Θανάση Παπατσούρη , ας έλθουμε στην εφημερίδα μας τη Δωρίδα , το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε την Πρωτοχρονιά του 1905 , είχε μικρό σχήμα ( 20 Χ 25 ) και στην προμετωπίδα έγραφε πως ήταν < ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ , ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙΔΗΣΕΩΝ , ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΗ ΔΙΣ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΑΚΤΩΣ > και σε τούτο παραήταν συνεπής αν κρίνουμε από τις ημερομηνίες των πέντε τετρασέλιδων φύλλων που τελικά σώθηκαν ( 2 ) 15-1-1905 ) , ( 3 ) 1-2-1905 ,
( 4 ) 8-2-1905 , ( 5 ) 16-2-1905 και ( 6 ) 1-3-1905 .
   Ο Παπατσούρης ,στα δυό πρώτα φύλλα αναφέρεται < Ιδιοκτήτης και Διευθυντής > αλλά στο τρίτο- επειδή δεν είχε τη νόμιμη ηλικία – έγινε < Διευθυντής και Αρχισυντάκτης > ενώ < Ιδιοκτήτης και Υπεύθυνος > φερόταν ο Ιωάννης Κ.Παπαγεωργίου που , από το 4ο και πέρα εμφανίζεται μόνο σαν < Διαχειριστής >. Η συνδρομή - < προπληρωτέα > ήταν δύο ( 2 ) δρχ. το χρόνο και η τιμή εκάστου φύλλου 5 λεπτά , ενώ υπήρχαν , στην τέταρτη σελίδα , και άλλοι ενδιαφέροντες όροι < τάξεως > που καθόριζαν διάφορα διαδικαστικά θέματα , όπως :
< Καταχωρήσεις , ο στίχος λεπ. 5 >
< Παν χειρόγραφον , δέον να φέρει την υπογραφή του αποστολέως , άλλως δεν δημοσιεύεται > .
< Παν χειρόγραφον δημοσιευόμενον δεν επιστρέφεται .>
< Πας αποστολεύς είναι υπεύθυνος διά τας καταχωρήσεις του >.
< Αι επιστολαί : Κύριον ΑΘ.ΠΑΠΑΤΣΟΥΡΗΝ οδός Σωτήρος 19 Αθήνας > .
   Κάτω δε από τον τίτλο είχε – κλεισμένο με λεπτό ωραίο σχέδιο – το εξής κείμενο , το πιστεύω του εκδότη : < Αι πόλεις άριστα οικούνται εάν οι μεν πολίται τοις άρχουσι πείθωνται , οι δε άρχοντες τοις Νόμοις > .
   Η εφημερίδα είχε μεγάλη απήχηση στους Δωριείς της Αθήνας , του Πειραιά και του Λαυρίου , πράγμα που τον υποχρέωσε να τους γράψει στο 2ο φύλλο :
< Η ημετέρα εφημερίς , εγκαρδίως ευχαριστεί υμάς διά την υποδοχήν ης ηξιώθη παρ’ υμών το πρώτον αυτής φύλλον. Η υποδοχή αύτη αποδεικνύει τα καλά αισθήματα υμών , αποδεικνύει την αγάπην προς την πατρίδα , αποδεικνύει την θέλησιν υπ’ερ της γενικής αναδιοργανώσεως της Επαρχίας μας , αποδεικνύει την θέλησιν υμών υπέρ της αναπτύξεως και της προόδου αυτής.Και εν γένει αποδεικνύει την θέλησιν υμών υπέρ των καλών και συμφερόντων της Επαρχίας.     

   Είθε οι πόθοι υμών , τη βοηθεία του Υψίστου , να εκπληρωθώσι και να ίδητε μίαν ημέραν αυτήν ανθίζουσαν και καρποφορούσαν. Ελπίζουσα δε ότι και τα λοιπά φύλλα θα τύχωσι της αυτής υποδοχής ης και το πρώτο , ευχαριστεί υμάς εκ των προτέρων > .
   Απ’ το πρώτο κιόλας τεύχος άρχισε έρευνα γιά τα καυτά προβλήματα της Επαρχίας που , δυστυχώς , είναι τα ίδια σχεδόν με τα τωρινά : Εκπαίδευση , συγκοινωνίες , δημόσια ασφάλεια ήταν το αντικείμενο της έρευνας και με εμπεριστατωμένες αναλύσεις έβγαζε συμπεράσματα και έκανε ανάλογες προτάσεις , ενώ δεν παρέλειπε να σχολιάζει τα φλέγοντα θέματα γενικού ενδιαφέροντος και να προτείνει λύσεις..
   Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη Δωρική εφημερίδα , η < ΔΩΡΙΣ > , δεύτερη , σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία , ήταν τα < ΔΩΡΙΚΑ ΝΕΑ > που εκδόθηκαν το 1966 από την Κούλα Σκεπαρνιά – Παπαδάκη , απ’ την Αμυγδαλιά και τον Βασίλη Τσιμέκα απ’ τη Βραίλα , μετά απο 15 χρόνια ( 1-12-81 ) κυκλοφόρησε και Τρίτη το ΛΙΔΩΡΙΚΙ του αξέχαστου Γιώργου Καψάλη , αλλά γι’ αυτές είναι πολύ νωρίς ακόμα να μιλήσουμε .

ΟΣΑ ΕΣΒΥΣΕ Ο..ΧΡΟΝΟΣ : ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ..

 

   Είδος οριστικώς..εξαφανισθεν , είναι πιά οι θεατρικές σχολικές μας παραστάσεις , που κάνανε ..πάταγο , κάποτε , κι’ αποτελούσαν σημαντικό γεγονός στη Λιδορικιώτικη ζωή . Και το χωριό μας , είχε παράδοση , και ήταν και..φημισμένο γιά τις καλοδουλεμένες θεατρικές του , παραστάσεις .

   Παράλληλα όμως οι Λιδορικιώτες βλέπαμε τακτικά και παραστάσεις από θιάσους που επισκέπτονταν συχνά το χωριό μας , και μάλιστα το θεωρούσαν θεατρόφιλο , γιά πολλά μάλιστα χρόνια , το Λιδορίκι ήταν απ’ τους πιό καλούς προορισμούς γιά τα περίφημα ..μπουλούκια , της εποχής εκείνης .

  Απόψε θα θυμηθούμε κάποιες σκηνές από σχολικές παραστάσεις , κάποιες που αποθανάτισε ο φωτογραφικός φακός..

 

030

photo30

photo31 

137

Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2009

ΤΑ ΝΕΑ ΜΑΣ…

   Ευχάριστα , πολύ ευχάριστα τα νέα του Π.Ο.Λ , αγαπημένοι μας φίλοι , τα παιδιά μας πάνε πολύ-πολύ καλά , ο Μαέστρος μας είναι λίαν..ευχαριστημένος απ’ την πρόοδό τους , αφού αρχίζουμε το..ψάξιμο γιά στολές , γιατί..οσονούπω , θ’ αρχίσουν δειλά-δειλά τις ..εμφανίσεις ..

   Ελπίζουμε σύντομα να μπορέσουμε να ανακοινώσουμε την ..επίσημη πρώτη της πρώτης ..Λιδορικιώτικης μπάντας , ένα όνειρο ..τρελό , που γίνεται πραγματικότητα , πάντως είναι πραγματικό θαύμα το ότι σε τόσο λίγο χρόνο μπόρεσαν να γίνουν τόσα πράγματα , και το κυριότερο , που τα παιδιά μας κατάφεραν αυτά που έχουν καταφέρει ..

   Βέβαια δεν πρέπει να ..πετάμε και στα σύννεφα , γιατί ο δρόμος μας ακόμα είναι μακρύς και..δύσκολος , και η προσπάθεια αυτή θέλει συμπαράσταση και ενίσχυση από όλους , γιά να ..φουντώσει και να καρπίσει και οι δυσκολίες και τα προβλήματα πολλά..υπάρχει όμως θέληση και ..διάθεση , και με τη βοήθεια όλων , όλα θα ξεπεραστούν , όλα είναι στο χέρι μας…

                     Καλό  σας ξημέρωμα .

           polidorikiou-sima

ΔΩΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ - Γ.’

 

Ακαμάτης νέος , γέρος διακονιάρης .
Εγώ το λέω στο σκύλο μου κι' ο σκύλος στην..ουρά του .
Η φτώχεια τέχνες μάθαινε κι' η αρχοντιά καμάρι .
Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη .
Η σφίξη βγάνει το λάδι .
Μάθε τέχνη κι' αστηνε κι' αν πεινάσεις πιάστηνε .
Ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται .
Σταλαματιά -σταλαματιά , γεμίζει η στάμνα η πλατιά .
Της τεμπέλας η κλωνά δέκα πήχια μακριά .
Φασούλι το φασούλι , γεμίζει το σακούλι .
Η καλή δουλειά αργεί να γίνει .
Έκατσε η δουλειά στην πόρτα και κυνήγησε τη φτώχεια .
Δούλεψε στα νιάτα σου νάχεις στα γηρατιά σου .
Ητεμπελιά ειν' αδερφή της φτώχειας .
,Με το νου πλουταίνει η κόρη , με τον ύπνο η ακαμάτρα .
Της νύχτας τα καμώματα , τα βλέπει η μέρα και γελάει .
Πάρε σκυλί από μαντρί , γυναίκα από σόι .
Άσκοπος ο νους , διπλός ο κόπος .
Και γω κακό χειρόβολο , κι' αυτός κακό ..δεμάτι .
Αν έχεις τύχη διάβαινε και ριζικό περπάτει .
Αγάλια - αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι .
Κι' αν χάθηκαν τα χρήματα , η αρχοντιά απομένει .
Αν δε σε θέλουν στο χωριό , μη ρωτας γιά του παπά το σπίτι .
Ακόμα δεν τον είδαμε Γιάννη τον ...βαφτίσαμε .
Άρμεγε λαγούς και κούρευε ..χελώνες .
Βασιλική διαταγή και τα σκυλιά δεμένα .
Γιά χάρη του βασιλικού ποτίζεται κι' η γλάστρα .
Βάλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα..
Θρέψε λύκο το χειμώνα , να σε φάει το καλοκαίρι .
Θέλεις θέριζε και δένε , θέλεις δένε και ..κουβάλα .
Του κόστισε ο κούκος ...αηδόνι .
Παρ' το αυγό και..κούρεψτο .
Κάποιου χαρίζαν γάιδαρο , κι' αυτός τον κοίταγε στα ..δόντια .
Λαγός τη φτέρη έσειε , κακό της κεφαλής του .
Όποιος πηδάει πολλά παλούκια , κάποιο θα του μπει στον...λο .
Όποιος τρέφει ξένο σκύλο , μόνο το λουρί του μένει .
Όπου λαλούν πολλά κοκόρια , αργεί να ξημερώσει .
'Οποιος βιάζεται ..σκοντάφτει .
Όποιος πάει γιά τα πολλά χάνει και τα λίγα .
Ο βήχας κι ο παράς δεν κρύβονται .
Έκλασε πέρσι , μύρισε φέτος .
Ράβε ξύλωνε , δουλειά να μη σου λείπει .
Στον καταραμένο τόπο , πάντα Μάη μήνα βρέχει .
Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα .
Το φτηνό το κρέας , τα σκυλιά το τρώνε .
Τέτοιες ώρες τέτοια λόγια .
Τα μυαλά σου και μιά λίρα και του μπογιατζή ο κόπανος .
Τα ίδια Παντελάκη μου , τα ίδια Παντελή μου .
Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι .
Το ράσο δεν κάνει τον παπά .
Εδώ ψωμί δεν έχουμε , ραπανάκια γιά την όρεξη .
Ψώνισε από...σβέρκο .

ΠΑΛΙΑ ΟΝΕΙΡΕΜΕΝΗ ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ ΖΩΗ..

IMG_0005

   Δεκαετία του ‘60, η Βιολ.Κοκκαλιά στο γνέσιμο και η Γ.Γεροδήμου μπαλώνει , κοντά στο τζάκι , με το εγγονάκι τον μικρό Κ.Κοκκαλιά παρέα τους . Όμορφες εικόνες που πιά δεν υπάρχουν..

IMG_0006

   Υπέροχη καθημερινή σκηνή , σε μιά όμορφη Βαρουσιώτικη αυλή . Η Μ.Γ,Λάγιου στο μπάλωμα , και οι Ευθ.Λακαφώση με την Κατ.Κλώσσα στο γνέσιμο . Κλασσική εικόνα της καθημερινότητας , ειδικά των γωργοκτηνοτροφικών οικογενειών…

IMG

   Σαν πας στη..βρύση γιά νερό…Η καθημερινή ανάγκη..μελοποιημένη , εδώ οι Βαρουσιώτισσες , με τις ..βαρέλες , τους γουβάδες και τα..χαρανιά τους , στην..αναμονή , στη βρυσούλα του Κατρέλη , σωτήριον..έτος 1937  !!!

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

ΔΩΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ Β.’

 

Γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος .
Πίσω έχει η αχλάδα την..ουρά...
Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει .
Καλά είναι τα γράμματα , μα νάχει νου και ...γνώση .
Η παπάς-παπάς , η..ζευγάς - ζευγάς .
Χίλια καντάρια βούτυρο σε σκύλινο τομάρι .
Κάλλιο γνώση , παρά γρόσι .
Δυό καρπούζια σε μιά αμασχάλη δεν χωράνε .
Κάλλιο γαιδουρόδενε , παρά ..γαιδουρογύρευε
Κακό χωριό τα λίγα σπίτια .
Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει .
Κόρακας κοράκου μάτι δε βγάζει .
Η κότα όταν πίνει νερό , κοιτάζει και το Θεό .
Η αλήθεια πλέει σαν το λάδι .
Ήρθαν τ' άγρια να διώξουν τα ήμερα .
Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα .
'Αρπαξε να φας και κλέψε νάχεις .
Δυό γάιδαροι μαλώνανε σε ξένον αχυρώνα .
Αν είσαι και παπάς , με την αράδα σου να πάς .
Άδικος ο δικαστής , αθώος ο κακούργος .
Αντί να βογκάει ο γάιδαρος βογκάει ο καβαλάρης .
Αρνί που βλέπει ο Θεός , ο λύκος δεν το τρώει .
Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του .
Απ' τα μετρημένα τρώει ο λύκος .
Φταίει ο γάιδαρος και δέρνει το σαμάρι .
Σε ξένο..κώλο οι ξυλιές καθόλου δεν πονάνε .
Αν δεν ακούσεις και τους δυό κανένα μη..δικάσεις ...

ΠΩΣ ΠΗΖΟΥΝ ΤΟ ΤΥΡΙ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ – Β.’

 
   Τ Α       Κ Α Ρ Δ Α Μ Π Ι Κ Ι Α

 

ktinotrofia6

  Ο  τσοπάνης με το ..όχημα ψυγείο , κατεβάζει την τυρο..πραμάτεια , απ’ τα βουνά στην..πόλη , γιά πούλημα…

Όλα τα αγγεία τους οι τσοπάνηδες μ' ένα όνομα τα λένε " καρδαμπίκια " . Σκέφτηκα , αν ήταν πρέπο ν' αφιερώσω ξεχωριστό κεφάλαιο γιά τ' αγγεία του τσοπάνη , αφού γιά πολλά απ' αυτά έκαμα λόγο παραπάνω . Έτσι νομίζω πως ρίχνω περισσότερο φως , κι' ο αναγνώστης θα ξεκαθαρίσει ιδέα .

Κι' αρχίζω απ' τον " τ σ ι π τ σ έ ". Είναι χαλκοματένιος , τρυπητός σαν κόσκινο κούτουλας , πάνω κάτω ένα σουρωτήρι . Τον βουτάει ο τσοπάνης και βγάζει απ' το λεβέτι τη μυζήθρα . Το τυρόγαλα πέφτει και στέκει αυτή , όπως στο κόσκινο πέφτει τ' αλεύρι και μένουν οι ζούρες .

" Κ ο ύ τ ο υ λ α ς " ( κούτλας ) είναι η χαλκωματένια γινωμένη με καλάι κατσαρόλα . Το σπουδαιότερο αγγείο , που δε λείπει από κανένα τσοπάνη . Αυτός είναι το ποτήρι του, πίνει νερό με τούτον . Είναι το τσουκάλι του , πάει στη βρύση και παίρνει νερό , μαγειρεύει κάποτες στη φωτιά , είναι το πρώτο του παραχέρι στο γάλα . Και τι δεν είναι ο κ ο ύ τ ο υ λ α ς η κ ο ύ τ λ α ς !

" Κ α ρ δ ά ρ α " , είναι καδί από ελατόδουγες η κεδρόδουγες και με ξυλοστέφανα δεμένη . Σ' αυτή αρμέγει , μ' αυτή μεταφέρει το γάλα από ένα μέρος σ' άλλο , πήζει το τυρί . Με την καρδάρα πάει και φέρνει νερό απ' τη βρύση βάνοντάς την στο κεφάλι του , όπως οι γυναίκες την ποτίστρα .

" Η Β ε δ ο ύ ρ α " ( και το " β ε δ ο ύ ρ ι " ) , είναι μικρή καρδάρα μ' αρβάλι ξυλένιο , σωστό κακάβι , συναρμωμένο από κεδρόγουγες και ξυλοστέφανα . Πήζει γιαούρτη μέσα ο τσοπάνης , βάνει βούτυρο και το μεταφέρει , βάνει μαγέρεμα , βάνει νερό και πίνει .

" Ο Π ι τ ο λ ό ο ς " η " π ι τ υ ρ ό ς " , είναι μικρό παφιλένιο βαζάκι .

" Ο Γ ι α ο υ ρ τ ο λ ό ο ς " , είναι επίσης μικρό βαζάκι . Κρατούν μέσα γιαούρτι να την έχουν γιά πιτυά . Βράζουν βλέπεις , το γάλα , τ' αδειάζουν στη βεδούρα γιά να πήξει , μα δεν πήζει , άμα δε βάλεις μέσα και λίγη πιτυά ( πτιά ) , δηλαδή παλιό γιαούρτι .

" Ο Κ ό φ τ η ς " , είναι μεγάλος τάλαρος , είκοσι και τριάντα οκαδών , γιά γάλα .

" Η Κ α ρ ά μ π α ", ξύλινο δοχείο , που στενεύει προς τα πάνω , χρησιμοποιείται γιά το βγάλσιμο του βούτυρου . Μέσα ρίχνουν το γάλα , και με ένα ειδικό ξύλο , το καραμπόξυλο , το χτυπάνε μέχρι να ξεχωρήσει το βούτυρο , που ανεβαίνει στην κορφή , το μαζεύουν , κι' αυτό που μένει είναι το ξυνόγαλο .

Αυτή είναι η υπέροχη περιγραφή του πηξήματος του τυριού , στα βουνά μας , μιά περιγραφή , πραγματικός Λαογραφικός θησαυρός , που μας άφησε κληρονομιά ο αξέχαστος Δημ. Λουκόπουλος , πατέρας της Λαογραφίας μας .

Το καλοκαίρι , αν είμαστε καλά , θα κάνουμε μιά προσπάθεια να συγκεντρώσουμε στοιχεία , πληροφορίες και κυρίως φωτογραφικό υλικό απ' τη ζωή , τις δουλειές των δικών μας τσοπάνηδων , στη Γκιώνα κυρίως , γιά να έχουμε και μιά εικόνα της Λιδορικιώτικης τσοπάνικης ζωής , επίσης θα προσπαθήσουμε να σας δώσουμε φωτογραφίες απ' τις στρούγκες , στάνες , την ενδυμασία και τα...Καρδαμπίκια , όπως τα λέει ο αξέχαστος Λουκόπουλος , τα τσοπάνικα ..τσουμπλέκια , τα συμπράγκαλα , κάντε λίγη υπομονή το καλοκαίρι..έφτασε...

   To μπροστινό..αγγειό , ..καρδαμπίκ'..π' λένι , είναι η καράμπα , σ' αυτή  " βαράνε " οι..τσοπαναραίοι το γάλα , με το " καραμπόξυλο " , που το βλέπετε χωμένο μέσα στην καράμπα , και βγαίνει το...βούτυρο...στα Άγραφα , και στη Ευρυτανία , την καράμπα τη λένε " μποτινέλο " , πίσω δεξιά στο βάθος , ένα άλλο..αγγειό τσοπάνικο , η " κάδη " , σ' αυτή μέσα βαζουν το τυρί , χλωρό όπως είναι .

   Υποσχόμαστε , σύντομα , να σας έχουμε φωτο..ρεπορτάζ , με όλα τα.." Κ Α Ρ Δ Α Μ Π Ι Κ Ι Α  " , αυτά τουλάχιστον που χρησιμοποιούν οι Λιδορικιώστες τσοπάνηδες...

Στάνη

..Πρότυπο..τυροκομείο στις κορφές του..Βαρδουσιού …

              Καλό σας  βράδυ…Κ.-

Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου 2009

ΠΩΣ ΠΗΖΟΥΝ ΤΟ ΤΥΡΙ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ …

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ  ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ .
  Άρμεγμα στην Τσιαντέικη στρούγκα , στα Σπθάρια , έτος 1956...

Ήρθε η ώρα ..γι' άρμεγμα , αυτό κάνουν κι' οι χωριανοί μας , Ανδρ. Κάγκαλος , δίπλα του ο Θαν. Κάγκαλος - Σγάιας , κάπου στο Κόκκινο χούμα , το 1956 .

 

 

   " Ύστερα απ' τ' Αι Γιωργιού , κι' όσο τα γάλατα ξακολουθάνε , τυροκόμοι γίνονται οι ίδιοι οι τσοπάνηδες . Κι' ας δούμε τώρα , πως τυροκομάνε . Είπαμε πως οι τσοπάνηδες κάνουν συντροφιές , δυό , τρεις και περισσότεροι ( κατά τα πρόβατα , πολλά τα πρόβατα , λιγότεροι οι συντρόφοι , λίγα , περισσότεροι ) κάνουν συντροφιά . Σμείγουν τα πρόβατά τους , γιά να τυροκομίσουν . Μιά κοπή τα γαλάρια , άλλη τα στέρφα , κάποτε κι' άλλη τα κριάρια , άλλη τ' αρνιά τα φετεινά . Κι έτσι ακούς , ο γαλάρης , ( που φυλάει τα γαλάρια ) , ο στερφτάρης , ο κριαράς κλπ.

   Γιά να καταλάβεις , πως το σμείξιμο είναι κείνο που βοηθάει την τυροκομία , βάλε στο νού σου τσοπάνη με 20 γαλάριες προβατίνες . Από 100 δράμια - στον καλό καιρό - η μία , θα πιάσεις πέντε οκάδες γάλα . Έλα πήξε τις αυτές τις πέντε οκάδες να βγάλεις τυρί ! Θα βγάλεις μιά οκά το πολύ , γιομίζεις ποτέ κάδη κάθε έτσι ; " ζεσταίνεις γωνιά " , που λέει ο λόγος ;

   Τα ξέρουν αυτά οι τσοπάνηδες . Ανταμώνουν λοιπόν τα γαλάρια τους , ο ένας τα 20 , ο άλλος τα 30 , ο άλλος τα 50, ο άλλος τα 100 του . Παίρνει ο καθένας το γάλα αραδιάρικα , βάνουν σειρά , όπως λένε , και ιδές , τι σειρά έχουν . Στις πέντε προβατίνες παίρνει μιά καρδάρα γάλα ο καθένας , ανάλογα με τα γαλάρια πόχει . Η γαλαροκοπή , να πούμε , είναι 150 προβατίνες , οι σύντροφοι είναι τρεις , ο ένας έχει 30 γαλάριες , ο άλλος 50 κι ο τρίτος 70 . Αρμέγονται τα πρόβατα στη στρούγκα , όντας θενάρθει η ώρα .     Πρώτη ημέρα είναι που έβαλαν σειρά , έπιασαν τρεις καρδάρες γάλα , θα τις πάρει και τις τρεις ο πρώτος , την άλλη αρμεξιά τα ίδια , τις έκαμε 6 . Επειδή που έχει 30 προβατίνες και κάνουν 6 πεντάρια , και σε κάθε πέντε θα παίρνει μιά καρδάρα στις δύο αρμεξιές , πήρε τις 6 καρδάρες , που του αναλογούσαν , πάει η αράδα του πρώτου , πήρε το γάλα του , έπηξε το τυρί .

   Την τρίτη την αρμεξιά αρχίζει η αράδα του δεύτερου τσοπάνη . Αυτός είπαμε έχει 50 προβατίνες , μας κάνουν 10 πεντάρια , πρέπει λοιπόν να πάρει 10 καρδάρες . Αρμέγουν μιά , δυό , τρεις φορές ώσπού να συμποσωθεί το γάλα που πρέπει να πάρει . Το παίρνει κι' αυτός , πήζει το τυρί του , μπαίνει η αράδα του τρίτου. Έχει 70 γαλάριες προβατίνες μας κάνουν 14 πεντάρια , θα κάμουν τόσες αρμεξιές , όσες θ' αρκέσουν να πάρει κι' αυτός τις 14 καρδάρες , που του αναλογούν , πήζει κι' αυτός το τυρί του , πάει στη δουλειά του . Υστερώτερα γυρίζει το δεύτερο αράδι , έτσι λένε , το τρίτο , το τέταρτο , κι' έλα γύρω, κανένας δεν αδικιέται .

   Όντας περάσει κάμποσος καιρός , και με τον καιρό λιγοστέυει το γάλα , τα πιάνουν στις δυό στις τρεις μέρες τα γαλάρια , τότε πιά πάνε τ' αράδια : " Χαλάει τ΄αράδι " , γάλα ίσια να τρώνε οι τσοπάνηδες είναι . Τα χωρίζουν , κάθε τσοπάνης οδηγεί τα δικά του , αυτό γίνεται από τέλος Αλωναριού και πέρα .

   Τώρα ας πούμε και πως πήζουν το τυρί οι τσοπάνηδες . Ένα λεβέτι ( μεγάλο καζάνι χαλκωματένιο ) δε λείπει από κάθε στρούγκα . Ε , λοιπόν ανάβουν φωτιά χύνουν το γάλα στο λεβέτι και τ' απιθώνουν στα κακαβολίθαρα , να ζεσταθεί λίγο . Αστράγγιγο ; Όχι , ξαπλώνουν μιά μάλλινη αγανή τσαντήλα από πάνω , και χύνουν το γάλα . Περνάει αυτό μένουν οι σαβούρες , τρίχες χάχαλα , κακαράντζες , ό,τι κι' αν είναι , στραγγισμένο έτσι ζεσταίνεται .

   Ζεστάθηκε λίγο , το κατεβάζουν , παίρνουν την πιτυά απ' τον πιτολόο . Ένα βαζάκι παφιλένιο είναι αυτός ο πιτολόος ,που το κρατούν με κούπωμα καλά βουλωμένο . Πιτυές κρατούν απ' αρνάκια που τάσφαζαν μικρά , βυζαστάρια , η αγοράζουν κιόλας , αν τύχει και μη σφάξουν . Και τι είναι οι πιτυές ; η κοιλιούλα τ' αρνιού , του κατσικιού , σφάζοντάς τα , κρατούν αυτές τις κοιλιές γιομάτες , καθώς είναι , γαλατάκι , τις δένουν με σκοινί απ' το ένα μέρος όπου το άνοιγμα , και τις κρεμούν σε μέρος ξηρό να στεγνώσουν . Παρά δε τις βλέπεις κρεμασμένες πάνω από γωνία γιά να τις παίρνει η φωτιά η φωτιά και ο καπνός , να τις ξεραίνει . Με μιά καλή πιτυά κάνει τη δουλειά του ο τσοπάνης . Γι' αυτό τη βάνει , όπως είπαμε , σε πιτολόο , μέσα , που φυλάει σε κάποιο μασγάλι απ΄το κονάκι του .

   Ανοίγει λοιπόν τον πιτολόο , όταν πρόκειται να πήξει τυρί , κόβει τη σακουλίτσα την ξερή , γβάνει ένα κομματάκι πιτυά και την τρίβει με τα χέρια στο λεβέτι πόχει το γάλα . Ανακατεύει κι' όλας με τον τρίφτη για να την αναλυγώσει και πάρει όλο το γάλα . Όλη η πετυχιά κρέμεται στη ζέστα που πρέπει νάχει το γάλα . Αν είναι πολύ ζεστό , δεν πήζει , γι' αυτό πριν ρίξει την πιτυά , ανακατεύει με τον τρίφτη , και χώνει το δάχτυλο μέσα , γιά να καταλάβει , πότε θάναι η ζέστη εκεί που πρέπει . Ανακατώματα λοιπόν και δοκίμασμα γίνεται γιά κάμποση ώρα και καταλαβαίνει , ας μην έχει και θερμόμετρο , πότε είναι η ώρα . Τότε πιτώνει το γάλα .

   Σκεπάζει το λεβέτι με τσαντήλα , τ' αφήνει ακούνητο μιά δυό ώρες , το ξεσκεπάζει ύστερα , κοιτάζει , έχει πήξει το τυρί και πλέει κομμάτια κομμάτια μεσ' στο γάλα . Ξαρμίζεται , το παίρνει χούφτες χούφτεςκαι το βάζει στην τσαντήλα . Γεμίζει μιά , δυό τσαντήλες , όσες , τις δένει με τα σκοινιά , πόχουν στις άκρες και τις κρεμάει απ' τις κρεμάστρες , πόχει μπημένες στα τοίχια απ' το κονάκι η απ' τα τσαρπόλια στον κρεμανταλά . Σραγγάει , στραγγάει , κάμποση ώρα , κάποτε βγάζει απ' την τσαντήλα χλωρό ( χλωροτύρι ) και τρώει , φιλεύει κιόλας . Όσο έχει γι' αλάτισμα , τ'αφήνει να ξυνίσει λίγο ( να ξυνοφέρνει ) . Ύστερα το παίρνει , απλώνει πισκίρι , τ' απιθώνει κεφάλια , κεφάλια καθώς τα βγάνει απ' την τσαντήλα . Το χαράζει με το μαχαίρι , το φλεγγιάζει , παίρνει φλέγγα , φλέγγα την αλατίζει και τη βάνει στην τυροκάδη . Ποστιάζει όσο που κρύβονται τα φουντώματα , κιαπέ ρίχνει μπόλικο αλάτι από πάνω . Βάνει άλλη πόστα , πάλι τα ίσια , έτσι σιγά-σιγά γεμίζει η κάδη του , χύνει μέσα και νερό γιά να γίνει άρμη και χώνει το τυρί , το πλακώνει με μιά στρογγυλή βαριά πέτρα από πάνω και τ' αφήνει να σφίξει . Γένεται τυρί , παίρνει άργαση απ' τ' αλάτι .

   Απ' το ξυνισμένο τυρί φκειάνει και κοσμάρι ο τσοπάνης , να , πως , βάνει το τηγάνι στη φωτιά . Κι' αν δεν έχει τηγάνι , τον κούτουλα , παίρνει κάμποσο τυρί , το βάνει μέσα , ζεσταίνεται απ' τη φωτιά κι' απολάει . Λες λαι θα λειώσει όλο , μα αυτό δε λειώνει , μονάχα το βούτυρο ξεχωρίζει , σαν το λάδι , το βλέπεις να κιτρινίζει αποπάν' αποπάνω . Ο τσοπάνης με το ξυλοχούλιαρο όλη την ώρα όση ζεσταίνεται το τυρί ανακατεύει . Ανακατεύει , ανακατεύει , κι όντας κοντεύει να γίνει , το βλέπεις και μαστιχώνει . Γίνεται απαράλλαχτο σαν τη γλυκιά μαστίχα που πουλάν οι γυρολόγοι γλυκαντζήδες κόβοντας λίγο λίγο απ' το ξύλο πουβ την κρατάει . Έγινε το κοσμάρι , όντας κλωστιάσει το κατεβάζουν . Τρως κι είναι ..άλλο που να σου λέω κι' άλλο που να φας .

Λίγο βαρύ στο στομάχι είναι μονάχα ….

 

Στάνη

   Απ’ το βιβλίο “ Λαογραφικά της Δωρίδας “ , του μεγάλου Δωριέα –Αρτοτινού – Λαογράφου  Δημ.Λουκόπουλου .

 

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ….

ΚΟΣΜΑΣ ΑΙΤΩΛΟΣ..ΕΙΠΕ..

                    " Σκολειά θα φκιάξτε !

                      Αυτού τον λειτουργάνε το θεό , σας κρένω !

                                 Στα  φώτη , όχι στα σκότη ".

                                                        Κοσμάς  ο  Αιτωλός .

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ : “ Η ΣΤΡΟΥΓΚΑ “

 

Ήρθε η ώρα γι' άρμεγμα , η ώρα γιά τη στρούγκα...αρμέει ο Ανδρ.Κάγκαλος , δίπλα του με την πουκαμίσα ο Θαν.Κάγκαλος - Σγάιας , κι' όλα αυτά στο Κόκκινο Χούμα , το 1956 !!

Τρίσελη , 1931 , άρμεμα στη στρούγκα του Αλ.Πουρνιά , αρμέει ο ίδιος , δεξιά του ο Γιαν Πουρνιάς , αριστερά , στην άκρη , ο Ν.Πανάγος , όμορφες , αξέχαστες στιγμές .

Άρμεμα στην Τσανταίικη στρούγκα , στα Σπ'θάρια , ο μακαρίτης ο Θανάσης αρμέει, κι' οι γιοί του μέσα στη στρούγκα , κουμαντάροντας τα πρά'τα .

   Από το βιβλίο " Ποιμενικά της Ρούμελης " του μεγάλου Δωριέα Λαογράφου , Δημ. Λουκόπουλου , που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1930 , δημοσιεύουμε ένα χαρακτηριστικό κομμάτι που αναφέρεται σ' ένα απ' τα πιό βασικά στοιχεία της τσοπάνικης δουλειά και ζωής , τη στρούγκα , απολαύστε το :

" Η ΣΤΡΟΥΓΚΑ "

   " Τ' άρμεμα είναι η σπουδαιότερη δουλειά του τσοπάνη . Όλος ο καυγάς γι' αυτό το πάπλωμα είναι . Γιά να πάρει ο τσοπάνης το γάλα , παραδέρνει χρονικής σα σκύλος πέρα δώθε . Έχει τη γαλαροκοπή του , που φυλάει ο γαλάρης . Τα είπαμε αυτά , πως θ' αρμέξει όμως τόσα πρόβατα με τη σειρά ένα ένα ; αν μείνει ανάρμεχτο , βλέπεις , το γαλάριο , χάνει και το γάλα , συγκαίεται κιόλας , αυτό δεν το είπαμε ακόμα . Εύκολο βέβαια δεν είναι μοναχός του να τα καταφέρει . Πολλά γαλάρια , πολλά χέρια χρειάζονται γιά το άρμεμα . Δυό , τρεις και περισσότεροι αρμεχτάδες . Χρειάζονται κι άλλοι , που θα οδηγούν τα γαλάρια στους αρμεχτάδες .Να μην τ' αφήνουν να ξεκόβει το ένα σιαδώ και τ' άλλο σιακεί , να τα βάνουν σε κάποια σειρά που θέλει τ' άρμεμα .

   Αυτή η ανάγκη έκαμε τον τσοπάνη γιά να φκειάσει τη σ τ ρ ο ύ γ κ α . Αν περιορίσω τα πρόβατα με φράχτη κάπου , είναι βέβαιο , δε θα μπορούν να ξεφεύγουν δώθε κείθε , και απ' ανάγκη θα πέφτουν στα χέρια μου να τ' αρμέγω , ένα ένα και με τη σειρά τους .

   Οι προβαταραίοι , λίγο πέρα απ' το κονάκι τους , σε μέρος που να'ναι λάκκα , χτίζουν ξερότοιχο ένα γύρο , ίσαμε τον αφαλό φτάνει στον ψήλο . Δεν χρειάζεται και παραπάνω , γιατί το πρόβατο παραμικρό εμπόδιο αν βρει , στοπ , δεν ταράζεται . Ολοστρόγγυλος ειν' αυτός ο τοίχος , κάποτε και στενόμακρος , όπως το φέρνει ο τόπος , κι' όπως είναι βολικά . Μπρος και πίσω αφήνουν ανοίγματα , το μπροστινό το λένε σ τ ρ ο γ κ ό λ ι θ ο . Και ξέρεις γιατί ; Δεξιά κι αριστερά απ' αυτό το άνοιγμα , την όξω μεριά , βάνουν χάμω πέτρες στρογγυλές σα σοφράδες .  

   Είναι τα σκαμνιά που κάθονται οι αρμεχτάδες . Περιμένουν ένας απο δω κι άλλος απο κει , πιάνουν τις προβατίνες που έρχονται πρώτες , ανοίγουν τα σκέλια τους , σκύφτουν το κεφάλι , κι αρμέγουν στην καρδάρα ( αρμεχτάρα στ' Άγραφα ) . Με το δεξί τόνα μαστάρι , με το ζερβί τ' άλλο , σφίγγουν όσο μπορούν . Δυό βρυσούλες γάλα τρέχουν στον τάλαρο μέσα , αφήνουν τις προβατίνες τούτες , πιάνουν , ώσπου περνάνε τα μαστάρια ολωνών απ' τα χέρια τους . Γιομίζει η μιά καρδάρα , παίρνουν άλλη κι' άλλη , όσες χρειάζονται .

   Είναι και στρούγκες με δυό στρογκόλιθα . Ν απως γίνεται : Κολώνα από πέτρες χωρίζει τα δυό ανοίγματα , μπροστά της είναι πέτρα γιά κάθισμα . Δυό κάθονται πάνω , ένας από δω κι ο άλλος απο κει , κι άλλοι δυό παρά πέρα , στις άκρες απ' τις πόρτες αυτοί . Αρμέγουν τέσσερις σ' αυτή τη στρούγκα αντίς γιά δύο . Η ανάγκη το φέρνει , τα γαλάρια τυχαίνουν πολλά , κι οι δυό αρμεχτάδες δεν τα καταφτάνουν .

   Το άρμεμα είναι μεγάλος κόπος , πιάσε τα μαστάρια της προβατίνας και στείψε τα και τότε θα ιδείς τι γίνεται . Αν τύχει και τσιμπροβύζα , αλλοίμονό σου τι θα τραβήξεις ! Συ σφίγγεις να βγει το γάλα , κι αυτό τραβιέται πάνω . Ξέρεις τι δύναμη και τέχνη χρειάζεται ν' αδειάσεις το μαστάρι ; Επανάλαβε το ίδιο σε μιά , σε δυό ...σε πενήντα προβατίνες , βάλε με το νου σου τι ιδρώτα θα χύσεις ! Να , γιατί ιδρώνει ο αρμεχτής , κει που αρμέγει . Κόλυμπο γίνεται , ωσπού να βγάλει πέρα τόσες προβατίνες . Εμείς που δεν ξέρουμε , παίρνουμε γιά παιχνίδια την πάσα δουλειά , που κάνει ο τσοπάνης , και τ' άρμεμα γιά γλέντι , άμα δοκιμάσεις όμως , τότε καταλαβαίνεις , πως γιά να κάνει τον τσοπάνη κανένας χρειάζεται χέρια τσιλικένια και καρδιά Βαρδούσια ".

ΔΩΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

   Ο πάνσοφος λαός μας , φίλοι μας , είχε τον τρόπο με λίγα λόγια και..σταράτα , να λέει αυτά που θέλει , αποστάζοντας την ..καθημερινότητά του , και συμπυκνώνοντας την πείρα του , και τη σοφία του φυσικά , μας έδωσε αυτές τις υπέροχες παροιμίες του , απολαύστε μερικές…

ΑΝΤΡΑΣ - ΓΥΝΑΙΚΑ - ΠΡΟΞΕΝΙΟ - ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΌ .

 
Άντρας νάναι κι' ότι..νάναι .
Όμορφη γυναίκα...διάολος στο σπίτι...
Η γυναίκα δεν..κλειδώνεται...
Τη γυναίκα σου χτυπάς , το σπιτάκι σου..χαλάς .
Γυναίκα , όπλο κι' ομπρέλα δεν...δανείζονται.
Αν δεν κουνήσει η σκύλα την ουρά , δεν πάν' οι σκύλοι από κοντά..
Ταιριάσαν και...συμπεθεριάσαν .
Όποιο χορτάρι γελάς , στην πόρτα σου φυτρώνει..
Ό,τι γελάς το...λούζεσαι .
Αλλού τα κακαρίσματα , κι' αλλού γενάνε οι κότες .
Όποιος ανακατεύεται με τα ...πίτουρα , τον τρώνε οι...κότες ...
Ψώνισε από...νεφραμιά .
Ξεγελάστηκε σαν ...την κάλπικη δεκάρα .
Κάλλιο λόγια στο χωράφι , παρά μάγκανα στ' αλώνι...
Καθαρός ουρανός , αστραπές δεν φοβάται .
Καλός ο...αγιασμός , αλλά πάρε και μιά γάτα...
Τάθελε ο τάτας μας και κλάν'η μάνα μας .
Κάλλιο να σε ζηλεύουνε , παρά να σε ..λυπούνται .
Κάμε το καλό και ρίξτο στο γιαλό .
Μην απελπίζεις άνθρωπο με τη δική σου γνώση , γιατί δεν ξέρεις ο Θεός τι έχει να του δώσει.
Μοναχός σου χόρευε , κι' όσο θέλεις πήδα .
Μάζευε κι' ας είν' και ρόγες ..
Μ ' όποιον δάσκαλο καθήσεις , τέτοια γράμματα θα μάθεις .
Όπως του..λαλάν' χορεύει .
Άσκοπος νους , κόπος διπλός .
Όποιος δεν έχει μυαλό , έχει..ποδάρια .
Όποιος νύχτα περπατεί , λάσπες και...σκατά πατεί...
Όποιος κάηκε στο κουρκούτι , φυσάει και το..γιαούρτι .
Πες μου το φίλο σου , να σου πώ ποιός είσαι .
Πρέπει να το 'χει η κούτρα σου , να κατεβάζει...ψείρες .
Πολυτεχνίτης κι' ερημοσπίτης .
Στερνή μου γνώση , να σ' είχα πρώτα .
ΑΡΕΤΗ - ΓΝΩΣΗ - ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ - ΣΙΩΠΗ ...
Ανεμομαζώματα , ανεμοσκορπίσματα..
Εκεί που μας χρωστάγαν , μας πήραν και το...βόιδι...
Κάνει σαν τον γάτο : Εμ...γαμ...., εμ..σκούζει..
Δυό μαρτυράνε , έναν κρεμάνε...
Μη φυτρώνεις εκεί που δε σε ...σπέρνουν ...
'Ολα εδώ πληρώνονται...
Όξω..απ' άδικο , κι' από κακιά..γυναίκα...
Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό ..
Πολλά γαιδούρια μοιάζουν στο παζάρι...
Μπάτε σκύλοι , αλέστε , κι' αλεστικά μη δίνετε..
Κάλλιο να σου βγεί το...μάτι , παρά τ' όνομα..
Όπου ακούς πολλά κεράσια , κράταγε..μικρό καλάθι .
Των φρονίμων τα παιδιά , πριν πεινάσουν...μαγειρεύουν .
Η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά .
Πέντε μήνες έξ ' αδράχτια , πότε τα 'γνεσες πλατώνα μ' ;
Σα δεν θέλει να ζυμώσει , πέντε μέρες κοσκινάει .
Λέγε , λέγε το κοπέλι , κάνει την κυρά και ...θέλει .
Κλαίνε οι χήρες , κλαίνε κι' οι παντρεμένες ...
Βάλε ελιά γιά το παιδί σου και συκιά γιά τη ζωή σου..
Κι' η μυλωνού τον άντρα της , με τους..πραματευτάδες ...
Απ' το λότελα , καλή ειν' κι' η Παναγιώταινα...

 

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι ….

ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΕΣ ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΕΣ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ..

Καρναβάλι

Απόκριες ._0002

Απόκριες ._0003 

   Όμορφες στιγμές απ’ την  παλιά Λιδορικιώτικη ζωή , παρέλαση μασκαράδων στο δρόμο του χωριού και ..στάση μετά..χορού , και..γλεντιού γενικά , στο Αλωνάκι , ονειρεμένα χρόνια , δεκαετίες  ‘50 και..’60…

ΦΛΕΒΑΡΗΣ - ΑΠΟΚΡΙΕΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

   Αυτές οι ψευτονεκραναστάσεις μας πηγαίνουν κατευθείαν στα αρχαία " Αδώνεια " , τη γιορτή του θεού Άδωνη . Την πρώτη μέρα οι γυναίκες γύρω απ' την εικόνα του νεκρού Άδωνη η γύρω από κάποιο νέο , που παρίστανε το νεκρό θεό , θρηνούσαν και μοιρολογούσαν γιά το θάνατό του , χτυπώντας τα στήθη τους . Τέλος τον συνόδευαν στον τάφο του με ήχους αυλών και έκαναν προσφορές με ώριμους καρπούς , γλυκά παό αλεύρι , μέλι , λάδι , μύρα , κι ομοιώματα πετεινών και φιδιών από ζυμάρι . Την άλλη μέρα τον μετέφεραν πίσω με γέλια και χαρές λέγοντας πως αναστήθηκε .

   'Ομως , ας γυρίσουμε πίσω στο έθιμο της Βιζύης . Μέχρις εδώ είχαμε την αστεία πλευρά . Από τη στιγμή τούτη άρχιζε μιά τελετή σοβαρή και επίσημη . Ένα αλέτρι , που είχε ετοιμάσει ο Κεχαγιάς - ο κοινοτικός κλητήρας - ήταν έτοιμο μπροστά στην εκκλησιά . Οι Κατσίβελοι το παρουσιάζουν στον Πρωτόγερο ( προύχοντα ) του χωριού , σαν να ήταν υνί που σφυρητάτησαν πριν από λίγο . Έπειτα προσάρμοζαν στο αλέτρι έναν καινούριο ζυγό , στολισμένο με λουλούδια , που έφτιαχναν γι αυτό το σκοπό τα παληκάρια κάθε χρόνο . Οι Καλόγεροι , σοβαροί σοβαροί , ζεύονταν στ' αλέτρι κι' άρχιζαν να το σέρνουν . Ένας άλλος προύχοντας , ο Μουχτάρης , κρεμούσε απ' τον ώμο του ένα σακούλι γεμάτο εκλεκτό σπόρο . Με το δεξί κρατούσε κι' έσπρωχνε το ποδάρι του αρότρου , με τ' αριστερό έσπερνε και φώναζε :

     - Να γίνει δέκα γρόσια το κιλό το στάρι !

     - Πέντε γρόσια το κιλό η σίκαλη !

     - Τρία γρόσια το κιλό το κριθάρι !

   Κι ο λαός ολόγυρα , σαν σε χορό , φώναζε κάθε τόσο με κατάνυξη :

      - Αμήν , Θεέ μου , γιά να φαν οι φτωχοί !

      - Ναι , Θεέ μου , γιά να χορτάσσει η φτωχολογιά !

   Αφού η πομπή με το αλέτρι όργωνε ένα γύρω την πλατεία , ξαναγύριζε εκεί απ' όπου ξεκίνησε . Τώρα πιά ήταν  η σειρά του λαού . Πιάναν διπλό και τριπλό χορό - μπροστά οι Καλόγεροι - και χόρευαν μέχρι αργά το βράδυ .

   Τέτοια παρόμοια έθιμα , γίνονται και σ' άλλα μέρη της Ελλάδας . Στην Ανατολική και Βόρεια Θράκη έχουμε τον   Κ ο ύ κ ε ρ ο ( η Μπέη , η Βασιλιά ) , που κι άυτός εκλεγόταν απ' τους προύχοντες . Ντυμένος με δέρματα και φορτωμένος κουδούνια , ξεκινούσε με την ακολουθία του - όλοι μασκαρεμένοι - και τριγυρνούσαν σ' όλο το χωριό . Σε μερικά μέρη τον έβαζαν πάνω σ' ένα δίτροχο αμάξι , που το σέρναν παληκάρια , κι 'από κει πάνω αυτός κι' η ακολουθία του πετούσαν τσουχτερά στεία και πειράγματα .

   Στά πόδια του είχαν τοποθετήσει την " κουνουμιά " ( οικονομία ) , μιά μεγάλη πίτα , αλειμμένη με αυγά και και μ' ένα πράσο όρθιο στη μέση , τυλιγμένο με χρυσόχαρτο . Ολόγυρά της μήλα , πορτοκάλια κι άλλοι καρποί και γλυκίσματα και μιά μποτυίλια κρασί συμβόλιζαν την αφθονία και την ευτυχία . Σου φέρνει στο μυαλό το " λίκνον " των αρχαίων Ελλήνων , κάτι σαν κανίστρι και ταυτόχρονα κούνια μωρού από κλαδιά ιτιάς , πουβ το γέμιζαν με καρπούς , στέριωναν στη μέση ένα φαλλό και το πρόσφεραν στο θεό της βλάστησης και της γονιμότητας , το Διόνυσο . Το δίτροχο αμάξι και τα πειράγματα σου θυμίζουν τα αθυρόστομα στεία που πετούσαν " εξ  αμάξης ", πάνω απ' το αμάξι τους , οι αρχαίοι Αθηναίοι στα κατ' αγρούς Διονύσια , στις Χόες των ανθεστηρίων και στα Λήναια . Όλες αυτές , λοιπόν , οι τελετές , κι' άλλες ακόμη , είναι απομεινάρια από πανάρχαιες τελετές , που έχουν σαν σκοπό τους να προκαλέσουν την καλή σοδειά . Προσπαθο΄πυν δηλαδή με μαγικό τρόπο να εξευμενίσουν τη φύση , να διώξουν τους κινδύνους που απειλούν τα σπαρτά , να τα δυναμώσουν , να βοηθήσουν γιά μιά πλούσια συγκομιδή .

   Όπως σε κάθε δημιούργημα του λαού ο αριθμός τρία παίζει ένα σημαντικό ρόλο , έτσι και η τρίτη βδομάδα της Αποκριάς είναι η πιό ξεφαντώστρα . Θες τα γλέντια των δύομπροηγουμένων εβδομάδων , που τους έχουν κουρδίσει γιά καλά , θες η αγωνία τους πως  μιά βδομάδα απομένει γιά τη μεγάλη Σαρακοστή , οι άνθρωποι νοιώθουν τη διάθεση να ξεσπάσουν ακόμα πιό έντονα . Είναι λίγο πριν απ' το τέλος ! Έτσι η τελευταία Κυριακή , της Τυρινής , είναι η " Τρανή Αποκριά ". Οι άνθρωποι πιό έξαλλοι , τα στεία πιό τολμήρά , τα λογοπαίγνια πιό τσουχτερά . Οι μασκαράδες τριγυρνούν όλη μέρα , χορεύουν και τραγουδούν , τα σπίτια ανοιχτά , φαγοπότι άφθονο . Το κάθε συγγενολόι τρώει μαζί σε πλούσιο τραπέζι , μα χωρίς κρέατα πιά , μακαρόνια , αυγά , γαλατόπιτες , τυρόπιτες , αγριολάχανα με μυζήθρα είναι τα πιό συνηθισμένα .

   Άδικα θα την πουν Τυρινή ; Τα τραγούδια τους είναι βέβαια αποκριάτικα και περιπαιχτικά :

    Πως το τρί- βρ' αμαν αμάν , πως το τρίβουν το πιπέρι ,

    πως το τρίβουν το πιπέρι , οι διαβόλ' οι καλογέροι .

   Παίζουν και διάφορα παιχνίδια , όπως το δαχτυλίδι , το μουτζούρωμα , το μάγο κ.α . Με το σούρουπο όλοι πάνς στην εκκλησία και ζητάνε συγχώρεση ο ένα ςπ' τον άλλον . Μετά την απόλυση βγαίνουν στο προαύλιο και στήνουν χορό που τον σέρνει ο παπάς . Στην Αγχίαλο έκαναν και ιπποδρομίες . Τη νύχτα ανάβουν φωτιές στις πλατείες και τους δρόμους κι' όλοι γύρω τραγουδάνε και χορεύουν . Όταν οι φλόγες κατακαθίσουν , μικροί και μεγάλοι πηδούν πάνω απ' τη φωτιά . Ύστερα πάλι χορός και γλέντι μέχρι το πρωί .

   Τη μέρα αυτή δε λείπουν κι' οι μαντείες , π.χ. ονειρομαντείες , πυρομαντίες  .΄Άλωστε και πότε δεν γίνονται ; Αφορμή γυρεύουν . Κι 'αν πεις γιά προλήψεις , υπάρχουν σωρός γιά τη μέρα αυτή .

ΦΛΕΒΑΡΗΣ - ΑΠΟΚΡΙΕΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

   Αυτές οι ψευτονεκραναστάσεις μας πηγαίνουν κατευθείαν στα αρχαία " Αδώνεια " , τη γιορτή του θεού Άδωνη . Την πρώτη μέρα οι γυναίκες γύρω απ' την εικόνα του νεκρού Άδωνη η γύρω από κάποιο νέο , που παρίστανε το νεκρό θεό , θρηνούσαν και μοιρολογούσαν γιά το θάνατό του , χτυπώντας τα στήθη τους . Τέλος τον συνόδευαν στον τάφο του με ήχους αυλών και έκαναν προσφορές με ώριμους καρπούς , γλυκά παό αλεύρι , μέλι , λάδι , μύρα , κι ομοιώματα πετεινών και φιδιών από ζυμάρι . Την άλλη μέρα τον μετέφεραν πίσω με γέλια και χαρές λέγοντας πως αναστήθηκε .

   'Ομως , ας γυρίσουμε πίσω στο έθιμο της Βιζύης . Μέχρις εδώ είχαμε την αστεία πλευρά . Από τη στιγμή τούτη άρχιζε μιά τελετή σοβαρή και επίσημη . Ένα αλέτρι , που είχε ετοιμάσει ο Κεχαγιάς - ο κοινοτικός κλητήρας - ήταν έτοιμο μπροστά στην εκκλησιά . Οι Κατσίβελοι το παρουσιάζουν στον Πρωτόγερο ( προύχοντα ) του χωριού , σαν να ήταν υνί που σφυρητάτησαν πριν από λίγο . Έπειτα προσάρμοζαν στο αλέτρι έναν καινούριο ζυγό , στολισμένο με λουλούδια , που έφτιαχναν γι αυτό το σκοπό τα παληκάρια κάθε χρόνο . Οι Καλόγεροι , σοβαροί σοβαροί , ζεύονταν στ' αλέτρι κι' άρχιζαν να το σέρνουν . Ένας άλλος προύχοντας , ο Μουχτάρης , κρεμούσε απ' τον ώμο του ένα σακούλι γεμάτο εκλεκτό σπόρο . Με το δεξί κρατούσε κι' έσπρωχνε το ποδάρι του αρότρου , με τ' αριστερό έσπερνε και φώναζε :

     - Να γίνει δέκα γρόσια το κιλό το στάρι !

     - Πέντε γρόσια το κιλό η σίκαλη !

     - Τρία γρόσια το κιλό το κριθάρι !

   Κι ο λαός ολόγυρα , σαν σε χορό , φώναζε κάθε τόσο με κατάνυξη :

      - Αμήν , Θεέ μου , γιά να φαν οι φτωχοί !

      - Ναι , Θεέ μου , γιά να χορτάσσει η φτωχολογιά !

   Αφού η πομπή με το αλέτρι όργωνε ένα γύρω την πλατεία , ξαναγύριζε εκεί απ' όπου ξεκίνησε . Τώρα πιά ήταν  η σειρά του λαού . Πιάναν διπλό και τριπλό χορό - μπροστά οι Καλόγεροι - και χόρευαν μέχρι αργά το βράδυ .

   Τέτοια παρόμοια έθιμα , γίνονται και σ' άλλα μέρη της Ελλάδας . Στην Ανατολική και Βόρεια Θράκη έχουμε τον   Κ ο ύ κ ε ρ ο ( η Μπέη , η Βασιλιά ) , που κι άυτός εκλεγόταν απ' τους προύχοντες . Ντυμένος με δέρματα και φορτωμένος κουδούνια , ξεκινούσε με την ακολουθία του - όλοι μασκαρεμένοι - και τριγυρνούσαν σ' όλο το χωριό . Σε μερικά μέρη τον έβαζαν πάνω σ' ένα δίτροχο αμάξι , που το σέρναν παληκάρια , κι 'από κει πάνω αυτός κι' η ακολουθία του πετούσαν τσουχτερά στεία και πειράγματα .

   Στά πόδια του είχαν τοποθετήσει την " κουνουμιά " ( οικονομία ) , μιά μεγάλη πίτα , αλειμμένη με αυγά και και μ' ένα πράσο όρθιο στη μέση , τυλιγμένο με χρυσόχαρτο . Ολόγυρά της μήλα , πορτοκάλια κι άλλοι καρποί και γλυκίσματα και μιά μποτυίλια κρασί συμβόλιζαν την αφθονία και την ευτυχία . Σου φέρνει στο μυαλό το " λίκνον " των αρχαίων Ελλήνων , κάτι σαν κανίστρι και ταυτόχρονα κούνια μωρού από κλαδιά ιτιάς , πουβ το γέμιζαν με καρπούς , στέριωναν στη μέση ένα φαλλό και το πρόσφεραν στο θεό της βλάστησης και της γονιμότητας , το Διόνυσο . Το δίτροχο αμάξι και τα πειράγματα σου θυμίζουν τα αθυρόστομα στεία που πετούσαν " εξ  αμάξης ", πάνω απ' το αμάξι τους , οι αρχαίοι Αθηναίοι στα κατ' αγρούς Διονύσια , στις Χόες των ανθεστηρίων και στα Λήναια . Όλες αυτές , λοιπόν , οι τελετές , κι' άλλες ακόμη , είναι απομεινάρια από πανάρχαιες τελετές , που έχουν σαν σκοπό τους να προκαλέσουν την καλή σοδειά . Προσπαθο΄πυν δηλαδή με μαγικό τρόπο να εξευμενίσουν τη φύση , να διώξουν τους κινδύνους που απειλούν τα σπαρτά , να τα δυναμώσουν , να βοηθήσουν γιά μιά πλούσια συγκομιδή .

   Όπως σε κάθε δημιούργημα του λαού ο αριθμός τρία παίζει ένα σημαντικό ρόλο , έτσι και η τρίτη βδομάδα της Αποκριάς είναι η πιό ξεφαντώστρα . Θες τα γλέντια των δύομπροηγουμένων εβδομάδων , που τους έχουν κουρδίσει γιά καλά , θες η αγωνία τους πως  μιά βδομάδα απομένει γιά τη μεγάλη Σαρακοστή , οι άνθρωποι νοιώθουν τη διάθεση να ξεσπάσουν ακόμα πιό έντονα . Είναι λίγο πριν απ' το τέλος ! Έτσι η τελευταία Κυριακή , της Τυρινής , είναι η " Τρανή Αποκριά ". Οι άνθρωποι πιό έξαλλοι , τα στεία πιό τολμήρά , τα λογοπαίγνια πιό τσουχτερά . Οι μασκαράδες τριγυρνούν όλη μέρα , χορεύουν και τραγουδούν , τα σπίτια ανοιχτά , φαγοπότι άφθονο . Το κάθε συγγενολόι τρώει μαζί σε πλούσιο τραπέζι , μα χωρίς κρέατα πιά , μακαρόνια , αυγά , γαλατόπιτες , τυρόπιτες , αγριολάχανα με μυζήθρα είναι τα πιό συνηθισμένα .

   Άδικα θα την πουν Τυρινή ; Τα τραγούδια τους είναι βέβαια αποκριάτικα και περιπαιχτικά :

    Πως το τρί- βρ' αμαν αμάν , πως το τρίβουν το πιπέρι ,

    πως το τρίβουν το πιπέρι , οι διαβόλ' οι καλογέροι .

   Παίζουν και διάφορα παιχνίδια , όπως το δαχτυλίδι , το μουτζούρωμα , το μάγο κ.α . Με το σούρουπο όλοι πάνς στην εκκλησία και ζητάνε συγχώρεση ο ένα ςπ' τον άλλον . Μετά την απόλυση βγαίνουν στο προαύλιο και στήνουν χορό που τον σέρνει ο παπάς . Στην Αγχίαλο έκαναν και ιπποδρομίες . Τη νύχτα ανάβουν φωτιές στις πλατείες και τους δρόμους κι' όλοι γύρω τραγουδάνε και χορεύουν . Όταν οι φλόγες κατακαθίσουν , μικροί και μεγάλοι πηδούν πάνω απ' τη φωτιά . Ύστερα πάλι χορός και γλέντι μέχρι το πρωί .

   Τη μέρα αυτή δε λείπουν κι' οι μαντείες , π.χ. ονειρομαντείες , πυρομαντίες  .΄Άλωστε και πότε δεν γίνονται ; Αφορμή γυρεύουν . Κι 'αν πεις γιά προλήψεις , υπάρχουν σωρός γιά τη μέρα αυτή .

ΦΛΕΒΑΡΗΣ - ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

 

ΤΑ  ΚΟΥΛΟΥΜΑ - ΒΛΑΧΙΚΟΣ  ΓΑΜΟΣ - ΤΟ ΛΕΙΨΑΝΟ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΟΥ .

   Πρώτη μέρα της Μ.Σαρακοστής η Καθαρή Δευτέρα , Καθαρή γιατί οι νοικοκυρές θα καθαρίσουν από τα λίπη της Αποκριάς τα τετζερικά τους με ζεστό σταχτόνερο , ώσπου ν ' αστράψουν . Καμιά άλλη δουλειά ! Αρχίζει η νηστεία . Όμως πως να ξεχάσουν αμέσως τα χτεσινά ξεφαντώματα ;

          Περάσαν οι Απόκριες , παν' κι οι μασκαράδες ,

          ήρθε κι η Σαρακοστή , μ' ελιές και ταραμάδες .

   Ελιές , λοιπόν , ταραμάς , φρέσκα κρεμμυδάκια , σκόρδα και μαρούλια , χαλβάς και λαγάνες ξεχειλίζουν μέχρι επάνω τις καλαθούνες , κρασί στις νταμιτζάνες - κανένας δεν τ' απαγορεύει , ίσα ίσα θα κυλήσει άφθονο - και δρόμο γιά κάποια εξοχή να γιορτάσουν οικογενειακά τα κούλουμα . Οι πιτσιρίκοι σέρνουν μαζί τους τους χαρταετούς , άλλος μεγάλο , τεράστιο , άλλος μικρό , παλιότερα χειροποίητο , τώρα , συνήθως , αγοραστό . Τρων και πίνουν ξαπλωμένοι στο γρασίδι κι ύστερα πάλι χοροί και τραγούδια κι αστεία και πειράγματα , πάντοτε πιπεράτα . Στη Θήβα , την Καθαρή Δευτέρα γίνεται ο βλάχικος γάμος , που τελειώνει με το λείψανο . Κάποιος , δηλαδή , ξαπλώνει κάτω νεκρός κι οι άλλοι του ανάβουν κεριά και τον μοιρολογούν . Ξαφνικά όμως ανασταίνεται και τινάζεται όρθιος .

   Κηδεία του Καρν΄΄αβαλου η της Τυρινής κάνουν στην Κορώνη , το ίδιο και στα Λευκόγεια της Κρήτης . Γίνεται παρωδία εκκλησιαστικής κηδείας , με περοπαιχτικά μοιρολόγια και ψαλμωδίες :

             Εμείς ετούτον κλαίομεν , εμας ποιός θα μας κλάψει ,

             όπου το σκορδοκρέμμυδο τ' αντερα θα μας κάψει ;

   Πως να λείψουν κι οι μαντείες από τέτοια μέρα ; Όλοι ανησυχούν γιά το μέλλον , όλοι ζητάνε να μάθουν τι τους περιμένει , πως θα πάνε οι σοδειές , αν θα πάει καλά το σπίτι , και πιό πολύ ανησυχούν τα κορίτσια , αν θα παντρευτούν μες στο χόνο και τι άντρα θα πάρουν, λεύτερο η χηρευάμενο ;

Η  ΚΥΡΑ...ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ...

   Η Μ.Σαρακοστή τραβάει πενήντα μέρες από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και το Μ.Σάββατο . Ωστόσο το όνομά της έμεινε Σαρακοστή ( τεσσαρακοστή ) , γιατί αρχικά η νηστεία κρατούσε 40 μέρες . Τον καιρό που δεν υπήρχαν ημερολόγια , οι άνθρωποι , γιά να καταλαβαίνουν τις βδομάδες της Σαρακοστής , που έφευγαν , έπαιρναν μιά κόλα χαρτί και σχεδίαζαν μιά γυναίκα , σαν καλόγρια , με εφτά πόδια . Στο τέλος κάθε βδομάδας , το Σάββατο , έκοβαν κι' ένα πόδι . Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο .

   Η πρώτη βδομάδα της Σαρακοστής περνούσε με αυστηρή νηστεία . Μάλιστα , πολλές γυναίκες δεν έτρωγαν τίποτε το τρίμερο , τις τρεις πρώτες μέρες . Κάθε ΚΘρή Τετάρτη πιά έτρωγαν ειδικά φαγητά : καρυδόπιτα , σούπα με φασόλια και πετιμέζι . Στη Σινώπη , κατά το διάστημα της Μ.Σαρακοστής , συνήθιζαν να μοιράζουν γιά ψυχικό στους γείτονες και τα παιδιά ένα ειδικό φαγητό , το ξινοφάι : ρεβίθια , φασόλια , κάστανα , σταφίδες , τα έβραζαν καλά με πλιγούρι η κουρκούτι ( χυλό η αλεύρι ) , ζάχαρη και πετιμέζι μελωμένο . Ύστερα τα τσιγάριζαν με κρεμμ'ύδι και λάδι . Και στις δυό περιπτώσεις δεν μπορεί παρά να θυμηθούμε την πανσπερμία των αρχαίων .

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι .......

Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2009

ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ - ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ ..

 

     Η Κυριακή του Τελώνη και  Φαρισαίου .

     Η Κυριακή  του  Ασώτου .

     Η Κυριακή  της  Κρεοφάγου .

     Η Κυριακή  της  Τυροφάγου .

   Σπάνια θα συναντήσεις Φλεβάρη χωρίς Αποκριές . Αυτό , βέβαια αξαρτάται από το πότε θα πέσει το Πάσχα . Είναι το Τριώδιο που λέμε , τρεις χαρούμενες βδομάδες πριν απ' το πένθος και τη θλίψη της Μεγάλης Σαρακοστής που κρατάει εφτά ολόκληρες βδομάδες . Να ξεφαντώματα , λοιπόν , να χαρές και γέλια , έτσι που :

                      τσοι Μεγάλες  Αποκρες

                      κουζουλαίνονται κι οι γρες .

   Πως θα μπει ο κάθε χριστιανός μέσα στην αυστηρή ατμόσφαιρα της Μ.Σαρακοστής , που ούτε γάμοι γίνονται μήτε χοροί και πανηγύρια , μόνο νηστεία και περοσευχή ; Δεν πρέπει να διασκεδάσει και να ξεδώσει ; Σοφοί πάντοτε οι πατέρες της εκκλησίας είδαν κι απόειδαν ότι θα μπορέσουν να ξεκόψουν τους χριστιανούς από τα ειδωλολατρικά έθιμα που είχαν κληρονομήσει απ' τους αρχαίους προγόνους τους . Υποχώρησαν λοιπόν και συγκέντρωσαν όλα τα έθιμα , που τελούνταν τέλος χειμώνα αρχές άνοιξης , στις τρεις βδομάδες της Αποκριάς . Έτσι κι η πίτα ολάκαιρη κι ο σκύλος χορτάτος !

   Να σου λοιπόν ταμπούρλα και ντελάληδες που αναγγέλλουν με μεγάλο σαματά την αρχή του Τριωδίου . Νηστικό αρκούδι όμως χορεύει ; Πρώτα πρώτα ετοιμάζεται το πατροπαράδοτο φαγοπότι .Κανένα σπίτι δεν μένει χωρίς " να ματώσει " , να σφάξει κάποιο ζωντανό , συνήθως ένα τροφαντό γουρουνόπουλο , που το΄τρέφουν ολοχρονίς πως και πως .

   Η πρώτη βδομάδα είναι η Π ρ ο φ ω ν ή  η  Α π ο λ υ τ ή ( τη λένε και Α μ ο λ η τ ή  ) , γιατί από τη μιά μεριά τη βδομάδα τούτη προφωνούσαν ( διαλαλούσαν ) την αρχή της Αποκριάς , ώστε ο κάθε χριστιανός να φροντίσει να προμηθευτεί τα χρειαζούμενα . Κι οι Βυζαντινοί με την παροιμία τους τα ίδια συμβούλευαν :

           Προφωνούμαι σοι , πτωχέ , το σακίν σου πώλησον ,

           την εορτήν διάβασον .

παράγγελναν δηλαδή στο φτωχό να πουλήσει ακόμα και το σακάκι του , προκειμένου να βρει λεφτά γιά να περάσει κι αυτός τη γιορτή . Κάτι παρόμοιο λένε σήμερα στη Νάξο : " Προφωνεύγω σε , φτωχέ , κι αν δεν έχεις ν΄αγοράσεις , κλέψε ". Απ' την άλλη μεριά απολυούνται , λένε , οι ψυχές των πεθαμένων και βγαίνουν στο Απάνω Κόσμο . Η δεύτερη βδομάδα είναι η Κ ρ ε α τ ι ν ή κι η τρίτη η Τ υ ρ ι ν ή . Απ' τ' όνομά τους φαίνεται τι είδους φαγητά μπορούν να καταναλώσουν οι χριστιανοί .

   Απ' την αρχή του Τριωδίου αρχίζουν οι βεγγέρες . Μαζεύονται σ' ένα σπίτι τα βράδια κι' αρχίζουν την κολοκυθιά , την μπερλίνα , το άλογο , την παπαδιά , παιχνίδια γουστόζικα που προκαλούν το γέλιο μαζί με τα αινίγματα και τα τολμηρά λογοπαίγνια :

                          Πάνω κουτί , κάτω κουτί

                          και μέσα η κόρη κελαηδεί

τι είναι ; Αν δεν το βρει κανείς , λένε : Να το πάρει το ποτάμι , δηλαδή να φανερωθεί . Είναι η γλώσσα ! Χορός και τραγούδια αποκριάτικα συμπληρώνουν τη διασκέδαση . Αν τραγουδήσεις το

              Λε , καλέ λειμονάκι μυρωδάτο ,

              λειμονάκι μυρωδάτο

              κι' από περιβόλι αφράτο........

σ' άλλη εποχή , εκτός απ' τις Απόκριες , μήτε τη μυρωδιά του θα νοιώσεις μήτε την αφρατίλα του . Δεν έχει το ίδιο γούστο !

   Στην Αποκριά μπαίνουμε γιά τα καλά την Πέμτη της Κρεατινής , την Τσικνοπέμτη . Τη μέρα αυτή καθένας θα " τσικνώσει η τσικνίσει τη γωνιά του ", θα ψήσει κρέας , συνήθως χοιρινό , κι η τσίκνα του , τόσο σπάνια την παλιότερη εποχή , θα ευωδιάσει ολόγυρα τον τόπο . Πέμτη , Σάββατο και Κυριακή , οι συγγενείς ενώνουν τα φαγητά τους και συγκεντρώνονται γύρω απ' το ίδιο τραπέζι . Το ρίχνουν στο φαί και στο πιοτό κι' ύστερα χορός και τραγούδι . Στην Ήπειρο γλεντούσαν μαζί , ίσοι κι αδερφωμένοι , μαστόροι και καλφάδες .

0 Π . Ο . Λ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ..ΠΟΙΕΙΤΑΙ..

 

mπάντα 24-11-08 002

    Το ..δροσερό αεράκι της αγάπης γιά τον ..Π.Ο.Λ  έρχεται από παντού , αγαπημένοι μας φίλοι , μόλις λίγων ημερών η σελίδα και ..πλημμύρισε απ’ την ζεστή αγάπη σας ..

    Πενήντα εφτά ( 57 ) πόλεις απ’ όλο τον κόσμο…

Athens , Nea Smirni , Mexico City , Zurich , Providence , London , Sheffield , Hoffman Estates , Newington , Harrington Park , Fullerton , Petaluma , Lisbon , Riyadh , Covilha , Modesto , Brasilia , Mitchell , Vlaardingen , Istanbul , Madrid , Nunoa , Winnipeg , Troy , Springfield Gardens , Algiers , Pickering , Riyadh , Gijon , Shirley , Mcallen , Porto Alegre , Weston , Tegucigalpa , Amfissa , Bergamo , Oslo , Port Said , Caen , Marlow , Baesweiler , Mukwonago , Hiroshima , Barcelona , Charlesbourg , Leganes , Algiers , Humble , Providencia , Rapid City , Ste-Foy , Georgetown , North Port , Springfield , Warsaw , Tokat .

Brazil , Chile , Poland , Algeria , Norway , Egypt , Netherlands , Germany , Honduras , Saudi Arabia , Greece , United States , Canada , Spain , United Kingdom , Switzerland , Portugal , Turkey , Japan , Mexico , France , Italy

   …από είκοσι  δύο χώρες  επισκέφτηκαν τη σελίδα του Π.Ο.Λ χθες , και πήραμε κάποια πολύ όμορφα μηνύματα , που τονώνουν την πίστη μας στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι μας , και μας δίνουν δύναμη και κουράγιο , να ξεπερνάμε τις όποιες ..δυσκολίες και να συνεχίζουμε …εμείς στην τόση αγάπη , απαντάμε με ένα  ..Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ω  και με …δουλειά..πολλή δουλειά ..

      Με  Λιδορικιώτικους  χαιρετισμούς..

polidorikiou-sima