Τετάρτη 28 Απριλίου 2010

“ Ο ΚΟΥΡΟΣ “ : ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ ΤΩΝ ΓΙΔΟΠΡΟΒΑΤΙΩΝ…ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ .

 

   Ο  “ ΚΟΥΡΟΣ “  ΣΤΙΣ    ΚΑΡΟΥΤΕΣ  -  ΔΩΡΙΔΑΣ

Στο μαντρί , του Θανάση Σιδηρόπουλου , στις Καρούτες , το..πανηγύρι έχει αρχίσει , οι..ψαλίδες έχουν..ανάψει , στην παρέα και φίλοι , που ήρθαν να βοηθήσουν στον  “ κούρο “ ..

Koούρος 30-5-Καρούτες 005

Koούρος 30-5-Καρούτες 021

Koούρος 30-5-Καρούτες 022

   Τελειώνοντας , το πρόγραμμα έχει και το σχετικό..γλεντοκόπι , το αρνί , είναι ήδη ψημένο , καλό κρασί υπάρχει , παράμερα , είναι τα ..όργανα , το σαντούρι και το κλαρίνο και όπως καταλαβαίνετε , προβλέπεται..γλέντι..δυνατό…

   ΣΤΗ   ΘΡΑΚΗ

  ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ

   Το κούρεμα των προβάτων γινόταν λίγο πριν οι Σαρακατσάνοι αφήσουν τα χειμαδιά για να ανέβουν στα ψηλώματα για να ξεκαλοκαιριάσουν. ΄Ηταν γιορτή, "χαρά" όπως έλεγαν και συμμετείχε ολόκληρο το τσελιγκάτο. Πρωτοστατούσαν οι άντρες και οι γυναίκες βοηθούσαν στο μάζεμα και αποθήκευση του μαλλιού, με το οποίο θα δημιουργούσαν πλήθος μάλλινων υφασμάτων και των εκπληκτικής ομορφιάς σαρακατσάνικων φορεσιών.

   Η αναπαράσταση του "κούρου" πραγματοποιήθηκε στο "τελευταίο" αμιγές κοπάδι που εκτρέφεται από Σαρακατσάνο κτηνοτρόφο τον κ. Νίκο Καζάκο στη Νέα Σάντα Ροδόπης.

Σαρακατσάνικα πρόβατα από το κοπάδι του κ. Καζάκου.

 

  ΣΤΗΝ   ΗΠΕΙΡΟ

 

Ο κούρος, δηλαδή το κούρεμα των προβάτων, είναι μία σκληρή εργασία γιατί το μαλλί των προβάτων όπως άλλωστε και των κατσικιών είναι ποτισμένο με λίπος (σαργιά) έτσι ώστε το ψαλίδι, που είναι το βασικό εργαλείο να μην μπορεί εύκολα να εισχωρήσει στα μαλλιά. Για να κουρέψει κάποιος τα ζώα πρέπει να ξέρει την τεχνική και φυσικά να έχει σωματική δύναμη.
Ο χρόνος του κούρου είναι συγκεκριμένος: τέλη Μαρτίου ή αρχές Απριλίου κουλουκρίζουν ή κωλοκουρεύουν τα πρόβατα, κουρεύουν δηλαδή τους μηρούς, το στήθος και την κοιλιά των ζώων. Το μαλλί αυτό είναι κοντόϊνο και κατώτερης ποιότητας και ονομάζεται κουλόκρα ή κοιλόμαλλο. Με αυτό τον τρόπο ανακουφίζουν το ζώο από την ζέστη και τα παράσιτα αφαιρώντας το πυκνό του τρίχωμα. Το καλό μαλλί βγαίνει από τον τακτικό κούρο που γίνεται το Μάιο. Τα μαλλιά αυτά είναι μακρόινα και λέγονται μαΐσια. Από αυτά βγαίνει η σούμα ή λαγάρα. Η φροντίδα του κοπαδιού και η όσο το δυνατόν καλύτερη διατήρησή του, όπως και ο κούρος ήταν κατεξοχήν αντρική δουλειά.
το γνέσιμο, διαδικασία με την οποία το μαλλί μετατρέπεται σε νήμα. Για το γνέσιμο χρησιμοποιείται η ρόκα η οποία στερεώνεται στον γοφό της γνέστρας ή κάτω από την μασχάλη. Εκτός της ρόκας απαντάται και το τσικρίκι. Το τσικρίκι είναι ένα ξύλινο εργαλείο η χρήση του οποίου γενικεύθηκε τον 19ο αιώνα και αντικατέστησε τον οριζόντιο τρόπο γνεσίματος της ρόκας. Πρόκειται για απλή μορφή κυλίνδρου με αύλακα όπου τυλίγεται το διασταυρωμένο νήμα.
Η γυναίκα που γνέθει τραβά λίγες ίνες μαλλιού, το στρίβει με τα δάκτυλα της και δένει την άκρη αυτού στο αδράχτι, κάνοντας μία θηλιά στο επάνω μέρος του αδραχτιού όπου υπάρχει η κόκα. Στρίβοντας το αδράχτι σαν σβούρα από αριστερά προς τα δεξιά, όταν το αδράχτι γεμίσει τόσο ώστε να δυσκολεύεται στο γύρισμά του, βγάζουν την θηλιά από την κόκα, το γνεσμένο νήμα τυλίγεται στο αδράχτι και ξανακάνουν τη θηλιά. Το μαλλί γνέθεται δεξιόστροφα και ονομάζεται δεξί ή Ζ.
Για τα κοντότριχα μαλλιά χρησιμοποιείται η δρούγα, την οποία κρατά η γνέστρα στο χέρι και στρίβοντας την από δεξιά προς τα δεξιά. Το διάστημα που φτάνει το χέρι σε ένα άπλωμα λέγεται απλωσιά. Μετά από κάθε απλωσιά το νήμα μαζεύεται στην δρούγα. Το μαλλί γνέθεται αριστερόστροφα και ονομάζεται αριστερό ή S.
Κατά την ύφανση χρησιμοποιούνται νήματα με διαφορετικό στρίψιμο στο στημόνι και στο υφάδι γιατί με αυτό τον τρόπο το υφαντό φουσκώνει, γίνεται πιο ανθεκτικό και πιο αφράτο.
Ένας ακόμη τρόπος γνεσίματος είναι με την σβίγα. Το μαλλί δένεται στην ρίζα της ατράκτου της σβίγας ή στον πλάνο. Η τουλούπα του μαλλιού τοποθετείται στην ποδιά της κλώστρας. Το μαλλί δένεται στην αρχή με θηλιά στην άτρακτο. Με το δεξί χέρι γίνεται το γύρισμα του στροφάλου ενώ με το αριστερό ελέγχεται το τάισμα του νήματος που στρίβεται οριζόντια. Με την σβίγα μπορούν να στριφθούν και δύο νήματα μαζί.
Νήματα φυτικής προέλευσης
Βαμβάκι: το βαμβάκι είναι το πιο συνηθισμένο νήμα φυτικής προέλευσης. Η καλλιέργεια, η συγκομιδή και η κατεργασία του βαμβακιού γινόταν στο χέρι. Στο νομό Ιωαννίνων δεν καλλιεργούνταν συστηματικά βαμβάκι και αυτό γιατί δεν ευνοούνταν από το ορεινό έδαφος της περιοχής. Στον Νομό Ιωαννίνων το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο υλικό ήταν το μαλλί δεδομένου ότι η κτηνοτροφία ήταν η κύρια ασχολία του πληθυσμού άρρηκτα συνδεδεμένη με το ορεινό της Ηπείρου.

 

    Αράχωβα – Το κούρεμα των προβάτων

kourema-provaton111

   Κάθε χρόνο αυτήν την εποχή, στην Αράχωβα, αρχίζει το κούρεμα των προβάτων. Όλοι οι κτηνοτρόφοι κ οι βοσκοί της περιοχής συγκεντρώνονται και κουρεύουν μέχρι και 500 πρόβατα την ημέρα, με τον παραδοσιακό τρόπο (με μεγάλα ψαλίδια).

 

  ΣΤΟΝ   ΕΜΠΕΣΟ

ΤΟΥ  ΟΡΕΙΝΟΥ  ΒΑΛΤΟΥ 

Κούρος (το κούρεμα των ζώων)

Κούρος. Έτσι έλεγαν οι παλιοί κτηνοτρόφοι μας το κούρεμα του κοπαδιού των γιδιών και των προβάτων.

Κι έπαιρνε πανηγυρικό χαρακτήρα απ’ το ξεκίνημα με τ’ αστεία και τα πειράγματα, ως τον τελειωμό, που άναβε το γλέντι.

Όταν και τα τελευταία ζώα έφευγαν από τα χέρια των κουρευτάδων έτοιμα, και τα ψαλίδια σταμάταγαν, έπεφταν οι πρώτες ντουφεκιές, για τη χαρά της νέας εποχής με τις ευχές «καλό καλοκαίρι», «και του χρόνου» .

40

 

 

 

 

 

 

 

 

Δίπλα σ’ ένα ίσιωμα, κάτω απ’ τα σκιερά πλατάνια, όπου γίνονταν ο κούρος, ήταν στρωμένο το τραπέζι με σούβλες κοκορέτσια, χλωρόπιτες, γιαούρτες και ψητά αρνιά ή συνήθως κριάρι ολόκληρο και μπόλικο κρασί.

Τα μικρά παιδιά, που γύριζαν τις σούβλες και οι γυναίκες, οι οποίες ποτέ δεν κούρευαν, τα είχαν όλα έτοιμα γι’ αυτή τη γιορτινή ώρα.

Εκεί, καθισμένοι γύρω-γύρω σταυροπόδι, έτρωγαν, έπιναν και τραγουδούσαν ως αργά το απόγευμα.

«Σε τούτη ντάβλα πούμαστε, σε τούτο το τραπέζι…»,
«Φίλοι μ’, καλωσορίσατε να φάμε και να πιούμε…»

 

Κι άλλα δημοτικά, συνήθως κλέφτικα τραγούδια αντηχούσαν ως εκδήλωση χαράς, για το χειμώνα που άφηναν πίσω, και ευχής για καλό ξεκαλοκαίριασμα στα βουνά που θα ανέβαιναν σε λίγες μέρες.

Είχε το δικό της νόημα και τον ξεχωριστό της συμβολισμό αυτή η αυθόρμητη, φυσική και πατροπαράδοτη γιορτή στον κούρο.

 

41

 

 

 

 

 

 

 

 

02

04

 

 

 

 

    ΄   Καλό  σας  βράδυ …..Κ.-

ΑΝΑΛΗΨΗ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΗΣ ΔΩΡΙΔΑΣ

 

  Λ Α Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

 

 

047

Ανάληψη “ 26-5-1955 , στ’ “ Μπαχατούρ “ , στη στρούγκα του μπάρμπα Χαράλαμπου Μαργέλλου – Αρπάλη . Γιώργος Αρβανίτης , Δημ. Καφέτσης – Κοντοκράς , ..Παλούκης , ο ..λαναράς , Δημ. Βούλγαρης – Τσελεμεντές , Αθαν. Μοναχογιός , υπάλληλος ΑΤΕ και Γιώργος Καψάλης .

 

 

 

 

Φτάνει , όπου να ‘ναι και η γιορτή “ Τ’ς ..Αναλήψεως “ , βαρειά ..γιορτή , για τους τσοπάνηδες , αλλά και τα τσοπανοχώρια , του παλιότερου καλού καιρού , τώρα βέβαια είναι σχεδόν..μισοξεχασμένη , κι’ απ’ τις μεγάλες “ δόξες “ της μέρας αυτής , τίποτα σχεδόν , δεν έχει απομείνει , περύσι , κάναμε προσπάθεια , να ..” βρούμε “ κάποια στρούγκα , στην περιοχή μας , που να γιορτάζει , παραδοσιακά , την Ανάληψη , μα ..στάθηκε αδύνατο , μας είπαν γιά κάποια , εκτός της περιοχής μας , αλλά και να πηγαίναμε , δεν θα ‘χε , νομίζουμε , ιδιαίτερη σημασία , σημασία έχει πως η όμορφη γιορτή της “ Ανάληψης “ , στα χωριά μας , έπαψε να ..υπάρχει , όπως τουλάχιστον την ξέραμε ..

Η απάντηση όλων σχεδόν των κτηνοτρόφων που ρωτήσαμε , αν θα γιορτάσουν και θα..ψήσουν στη..στρούγκα , ήταν :…” Μπά..στο φούρνο θα το…ψήσουμε …”

Προσπαθώντας , να περισώσουμε , έστω και..αναμνήσεις , απ’ τις παλιές μας γιορτές που..ξεθώριασαν με το χρόνο , βρήκαμε και δημοσιεύουμε , μια όμορφη “ Νοσταλγική “ ανάμνηση , από μια “ Ανάληψη “ του 1937 , του αείμνηστου χωριανού μας Αθαν. Κοκκαλιά , που δημοσιεύτηκε στο “ Λιδωρίκι” το 1982 .

Απολαύστε τη…

Ανάληψη

Ανάληψη του 1937 , στο “ Πασσόρεμα “ , στη στρούγκα του Πολυμενάκου . Κάτω σειρά , από αριστερά : Η Ειρηνούλα Παπασάββα , κόρη του τότε τηλεγραφητή , Ιωάννης Μπουλούμπασης – Καρατσαμπόγιαννος , Παπανικολάου , Ευθ. Δούκας , με το όπλο , Ιωαν. Κατσώνης , Κάγκαλος – Σγάϊας , Κ. Σακαρέλλος , Κατίνα Δρόσου , Ματίνα Σακαρέλλου , Τασία Δρόσου , Κούλα Κατσώνη , πάνω σειρά : Η κόρη του Συκιώτη που φύλαγε τα γελάδια , Παρ.Γ. Δούκα , Ζωίτσα Ι. Δούκα , Κούλα Ζ. Κούστα , Γεωργ. Ι . Παπαδοπούλου , ο Συκιώτης που φύλαγε τα γελάδια , Κων . Ι. Δούκας , εκτελέστηκε απ’ τους Γερμανούς στην Κόρινθο το 1944 , Σοφία Ι. Δρόσου , Δημ. Δρόσος – Πολυμενάκος , , ο γέρο Σιδέρης . Τα παιδιά στη μέση είναι : Γ.Κατσώνης , Λεων . Παπασάββας , Σπυρ. Σουρμελής , Νικ. Σουρμελής . Τη φωτογραφία έβγαλε ο Ι. Παπαδόπουλος , που είχε έρθει τότε απ’ την Αμερική .

 

Σαράντα μέρες μετά την Ανάσταση , έγινε η Ανάληψη του Σωτήρος , που γιορτάζεται , σαν μια απ’ τις μεγαλύτερες γιορτές , και μάλιστα στην ύπαιθρο , επειδή η Ανάληψη έγινε στο “ Ορος των Ελαιών “.

Στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας , οι τσοπάνηδες , την έκαναν γιορτή καθαρά ποιμενική και τη γιόρταζαν στις στρούγκες , μαζί με τους προσκεκλημένους τους και τους κατοίκους των χωριών , μιας και ήταν καλοκαιρία και ο κόσμος μπορούσε να κινηθεί άνετα .

Το έθιμο κρατήθηκε , και, προπολεμικά , ήταν κάτι ξεχωριστό .

Σε νια τέτοια γιορτή , ε’ιμαστε καλεσμένοι , η οικογένειά μου και εγώ , στις “ Κορομπλιές “ , ένα απ’ τα καλοκαιρινά λειβάδια του Λιδορικιού . Μαζί μας , ήταν σχεδόν όλο το χωριό , που ήταν καλεσμάνο και αυτό από τους κτηνοτρόφους της περιοχής , για να κάνουν “ Ανάληψη “ .

Η χαρά μας ήτανε πολύ μεγάλη , αφού εκείνη την εποχή – πριν πενήντα χρόνια , απ’ όσο θυμάμαι – δεν υπήρχε άλλη ψυχαγωγία , ούτε γιορτή , ούτε πανηγύρι..

092

   Ανάληψη 26-5-1955 , στη Μπαχατούρ , το χορό σέρνει η Κρίνα Σουρμελή , την κρατάει ο γαμπρός της , Δημ. Βούλγαρης , Χαρ. Μαργέλλος , Βασ. Καραμήτσος , και γιαουρτωμένοι , ο Γιώργος Καψάλης και Θαν. Παλιολόγος .

 

Την παραμονή της γιορτής , όλο το Λιδορίκι ήταν ανάστατο , το Βαρούσι είχε την τιμητική του . Όλοι οι φούρνοι ..κάπνιζαν , πίτες , τυπόπιτες , λαχανόπιτες , αυγόπιτες , με φρέσκο βούτυρο και αυγά μοσχοβολούσαν και οι μυρωδιές τους γέμιζαν την ατμόσφαιρα . Έπρεπε ο τσοπάνης , αυτή τη μέρα , να φάει φρέσκο ..αφράτο ψωμί , πίτες και σαρμάδες τυλιγμένους σε ξερά κληματόφυλλα , για να μπορέσει να πιεί πολύ κρασί και λίγο νερό , γιατί με το γάλα και το γιαούρτι , που ήταν το καθημερινό του διαιτολόγιο , δεν του ‘κανε όρεξη για νερό..

Αυτά βέβαια , δεν ισχύουν για τους σημερινούς τσοπάνηδες , αλλά γι’ αυτούς εκείνης της εποχής . Σήμερα , είναι λίγοι αυτοί που μένουν τις νύχτες έξω απ’ το χωριό και κοιμούνται κοντά στα πρόβατα .

Ξημέρωσε η Πέμπτη , και οι ράχες στις Καρουτιανές “ Κορομπλιές “, και ο “ Πλατός “ , φόρεσαν ένα ρόδινο φωτεινό στεφάνι . Ο Αυγερινός , ανέβαινε δυο βουκέντρες απάνω . Πριν ακόμα σταματήσουν τα κοκόρια να διαλαλούν το ξημέρωμα , τα ζώα ήταν κι’όλας φορτωμένα με τα σακκούλια γεμάτα πράματα , και τα πανωσάμαρα φορτωμένα μικρά παιδιά , δυο και τρία πολλές φορές , δεμένα το ‘να πίσω απ’ τα’λλο με τη σαμαροτριχιά . Στο ξεκίνημα , οι γεροντότεροι επέβλεπαν αν όλα φορτώθηκαν καλά , και πρόσεχαν μη και λείπει το “ μπομποτάλευρο “ , για το νόστιμο , παραδοσιακό και ..λιχουδάτο “ κοσμάρι “ .

Ανάληψη 1956-Κ.Χούμα

   Ανάληψη  1956 , στο Κόκκινο  χούμα , στη λούστρα , Βουλγαραίοι και Κωστοπαναγιωταίοι απολαμβάνουν τη λιακάδα ..

Κρατώντας τα ζώα , απ’ το καπίστρι , πέρασαν στον Κατρέλη και πήραν το δρόμο που οδηγούσε στα Καλτεζιά . Έτσι , σχηματίστηκε ένα μεγάλο καραβάνι , ανθρώπων και ζώων , που έπρεπε να φτάσουν με τη δροσιά στις στρούγκες , για να βοηθήσουν τους τσοπάνηδες στο ψήσιμο των σφαχτών και τα κοκορέτσια .

Δεν είχε ακόμα φέξει καλά , και άκουσα τη γριά Μουσκέταινα να φωνάζει : “ Μη ξεχάσ’τε να βάλετε τίποτα στο στόμα σας για τον κούκο , τον κούκο δεν κάνει να τον ακούσ’τε νηστ’κοί , θα σας..κουμπώσει …”

Ποιός άκουγε όμως τις γριές ..Μπήκε κι’η Κατζαδελάκαινα στη μέση , η Καφετσοθανασία , κοπελίτσα τότε πολύ όμορφη , που άρχισε με τις φιλενάδες της , το τραγούδι …
” ..τώρα τα πουλιά , τώρα τα χελιδόνια …” κι’ ούτε τον κούκο λογάριαζε , ούτε και την τρυγόνα , τον Λιαπόγιαννο μόνο είχε στο νου της , που τον αγαπούσε κι’ αργότερα τον παντρεύτηκε ...

7

Φτάσαμε στα Καλτεζιά , στη βρύση , πρώτη στάση για νερό , για ζώα και ανθρώπους , και μια ανάσα για τους πεζούς . Πολλοί όμως , δεν έπιναν νερό , γιατί , όπως ήταν ακόμα θαμπά , φοβόντουσαν μη καταπιούν καμιά βδέλλα , απ’ τις πολλές που ‘χε αυτή η βρύση . Από δω και πέρα , το καραβάνι λιγόστευε , οι Καγκαλαίοι , Δροσαίοι και άλλοι , λόξευαν για τις στρούγκες που έπεφταν στη Μπουλιάνα , στο Κθαράκι , και τον Πλατό . Ο κύριος όγκος της πομπής προχωρούσε κατά το Πασσόρεμα , ενώ πολλοί ήτανε εκείνοι που τραβούσαν για το Βραχλάκι , της Μάρως τα Χωράφια , τις Τσουκνίδες , το Κόκκινο Χούμα , τις Κορομπλιές και τα Σπιθάρια , γιατί ήταν όψιμη εκείνη τη χρονιά η Ανάληψη και τα κοπάδια , είχαν ανεβεί στη Γκιώνα , στα καλοκαιρινά λιβάδια .

Οι Μαρκαίοι , Κουτουλαίοι , Πουρναίοι , Δροσαίοι , Κατσικάδερος , Βελίας , Πολυμενάκος , Κοκκιναίοι , Τσιάντας , Λιάπης και άλλοι πολλοί , γέμιζαν τα γούπατα και τις πλαγιές , με πρόβατα και γίδια . Οι Καφετσαίοι , Παναγαίοι , Φουσκαίοι , Πετραίοι , πηγαίναν κατά τη Φτελιά , τα Σανιδαριά , το μόνιμο στέκι του γερο Φέρσαλλου και Μπαχατούρ , το στέκι του Μουσκέττα , ο δε Καρατσαμπόγιαννος , έπιανε κάθε χρόνο , την “ Απάνω μηλιά “. Οι κάτω Μαχαλιώτες , έπιαναν Χάρμαινα , Καλανάκι , Πλέσιβα , οι δε Γεροδημαίοι , τον Ασ’μένιο Πλάτανο και τον Άι Νικόλα .

1938 Αν'αληψη στον Αρδίνη

  “ Ανάληψη “ στον Αρδίνη , το 1938 …

Προτού ακόμα βαρέσει ο ήλιος καλά , είχαμε σκαρφαλώσει στην απότομη ανηφοριά στο Βραχλάκι , και μέσα σε μιά υπέροχη διαδρομή , ανάμεσα σε πανύψηλα γέρικα έλατα που μοσχοβολούσαν , φτάσαμε στις “ Κορομπλιές “, στη στρούγκα του Κοκκινοβασίλη , πρώτου ξεδέρφου της μάνας μου , του Βελία και του Λάγιου , που θα περνούσαμε τη μέρα μας . Τα μάτια μας πέσανε στην καταπράσινη , απ’ τη μαραβίτσα , Λάκκα , και τη λιθόστρωτη και πισσωμένη Λούστρα , που ποτέ δεν κράτησε νερό για τις ανάγκες των κοπαδιών , παρ’ όλες τις προσπάθειες του τότε πρόεδρου Κλωσσογιώργου . Δίπλα στη Λούστρα , είχε στήσει μια μεγάλη τραμπάλα , ο Κωστής , ο “ Κουτλοκώστας “ , για να ψυχαγωγούνται τα παιδιά και οι μεγάλοι .

3

  Προπολεμική “ Ανάληψη “ στην Μπελεσίτσα .

   Τα κοπάδια , που είχαν κατακλύσει όλη την ισιάδα , “ στρώσαν “ το καθένα για τη στρούγκα του . Ήρθε η ώρα για το άρμεγμα και μαζεύτηκαν στο στάλο , από φουντωτό κέδρο , να ξεμεσημερι’άσουν . Μπροστά τα γκεσέμια με τα βαριά κύπρια και τις χοντρές κουδούνες , πίσω το υπόλοιπο κοπάδι με τα λιανοκούδουνα .

   Ανάμερα , και λίγο πίσω , ακολουθούσε ο τσοπάνης , με την κάπα κρεμασμένη στη μια πλάτη του , και στο άλλο χέρι την αγκλίτσα από αγριελιά , να στηρίζεται και να οδηγεί τα πράτα . Τα λυκόσκυλα ακολουθούσαν κι’ αυτά , καμαρωτά , τα πλευρά του κοπαδιού , ικανοποιημένα που φέρναν πίσω το κοπάδι σώο και ακέριο , γαυγίζοντας χαρούμενα , που βλέπαν τόσο κόσμο , αλλά και που θα τρώγαν λάτι το ξεχωριστό , απ’ το συνηθισμένο σκυλόψωμο .

   Η πρώτη στρούγκα που συναντήσαμε , ήταν του Μήτρου του Λούτου , , δε θυμάμαι όμως , ποιόν είχε σμειχτάρη , ίσως τον Κωσταρίδα , που ήταν ξαδέρφια . Ο Μήτρος λοιπόν , όπως συνήθιζαν να τον φωνάζουν οι τσοπάνηδες , ήταν ένας απ’ τους πολλούς γραφικούς τύπους των τσοπάνηδων , που έζησε όλα του τα χρόνια τσοπανεύοντας στο “ Πασσόρεμα “ , πότιζε όμως το κοπάδι του , στον Αρδίνη και την Τρουπ’ και το πολύ καλοκάιρι , με τις μεγάλες ζέστες , ξεπετιόταν μέχρι του Αραποκώτση το Κονάκι ή στο Καπισάκι , που “ πέφταν “ στρούγκες .

IMG

   Είχε όμως , ένα μεγάλο προνόμιο , που αμφιβάλλω αν το ‘χαν άλλοι τσοπάνηδες της εποχής εκείνης . Είχε περάσει τον ωκεανό και ξενητεύτηκε στην Αμερική για καζάντι , όμως δεν βρήκε κεθρίτσες και κακαρέντζες εκεί , δεν τουάρεσε και μόλις κονόμησε το είσιτήριό του , γύρισε πάλι στα Καλτεζιά και  στη Μπουλιάνα . Θάτανε τότε εβδομήντα πέντε χρόνων , μα όντας παλιό , γερό κόκκαλο , κράταγε γερά . Μόλις έφτασε στη στρούγκα , κρέμασε την πουρναρίσια γκλίτσα του , στη τζατνόρα , έξω απ’ την ταράτσα και κοντά στον στρογκόλιθο , πέταξε τη χοντρή πατατούκα του την αργαλίσια και φουσκωμένη στις ντρεστίλες του Λαλαγιάννη το Βελούχι , πάνω στ’ απόκλαρα , που έφραζαν τη στρούγκα , να μη πηδάνε έξω τα “ ζαβατάρικα “, και κάθισε να μας γνωρίσει .

   Ο Μήτρος , φορούσε μια σκούρα – γαλάζια σκούφια με πολλά σειρίτια , γυρισμένη λίγο , προς το δεξί αυτί , ήταν ντυμένος με τη γιορτινή του ντρίλινη πουκαμίσα , ραμμένη απ’ την Τουρκοβάσιω , μοδίστρα με μεγάλο ταλέντο και ειδικότητα στις πουκαμίσες , που καμιά απ’ τις μετέπειτα μοδίστρες δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ή να συναγωνιστεί .

    Φορούσε άσπρες κάλτσες με μαύρες τεσγιέτες , σφιχτά δεμένες κάτω απ’ τα γόνατα και πάνω απ’ τις μπάκες . Τσουράπια δεν φορούσε , ήταν περιττά , τα τσαρούχια του , τριμμένα απ’ τα τρόχαλα και τους χαλιάδες , καλλιγωμένα με πρόκες , για να μη βρίσκουν τα πετσώματα οι πέτρες . Απ’ το πρόσωπό του , φαίνονταν τα χοντρά άσπρα μουστάκια του , πεσμένα προς τα κάτω , και καφετιά γύρω απ’ τα χείλια , απ’ το λαθραίο τσιγάρο , στριμμένο με μπούλτσα . Τα φρύδια του, πυκνά και άσπρα , ενώ τα μάτια του μισόκλειστα , δεν διακρίνονταν σχεδόν .

9

    Έγειρε το κεφάλι και το σώμα του μπροστά , βάζοντας και την παλάμη του πάνω απ’ τα φρύδια , σαν να τον εμπόδιζε ο ήλιος , μας κοίταξε ερευνητικά και μας είπε μια “ καλημέρα “ κοφτή και βροντερή . Δεν προλάβαμε να ξεκαλημερίσουμε , και έψαχνε να βρει τον κούτλα , να μας βάλει ψιμοτύρι να κολατσίσουμε . “ Θα είστε πεινασμένοι κι’ αποσταμένοι “ , μας λέει , “ πάρτε μια χαψιά , ώσπου ν’ αρμέξουμε τα πρόβατα να πιείτε και γάλα . Δεν πρέπει να φύγετε νηστικοί απ’ το κονάκι τέτοια χρονιάρα μέρα “.

  “ Όπου να ‘ναι , θαρθεί κι’ ο γιός μου ο Αντρέας , βρήκε κάτι περδικόπ’λα , πάνω στην τσούκα και χάθ’κε το παλιόπαιδο κοντά , να τα κυνηγάει “. Πεινασμένοι όπως είμαστε και κουρασμένοι , καθίσαμε σε πέτρες , διαλεγμένες για κάθισμα , κι’ εκείνος έστρωσε το σακκούλι και έβαλε πάνω το καθάριο ψωμί . Φέρνει και μια βεδούρα γιαούρτι , πηγμένη αποβραδίς , και το ξύλινο κλειδοπίνακο , γεμάτο ψιμοτύρι . Μας δίνει μετά κι’ από ένα ξύλινο κουτάλι με γυριστή ουρά , όλα ήταν φρεσκοπελεκημένα και φυλαγμένα μέσα στο καποταμάνικο .

290

   Φάγαμε καλά , ευχαριστήσαμε το μπάρμπα Μήτρο , του ευχηθήκαμε “ και του χρόνου καλύτερα “ και τραβήξαμε για τη στρούγκα , που ήμασταν καλεσμένοι . Οι άλλοι της παρέας μας είχαν φτάσει με τα ζώα , και ξεφόρτωναν  σακκούλια και μπαρδάκες , με νερό και κρασί και τα κρέμαγαν στον κέδρο .

   Οι τσοπάνηδες , είχαν αρμέξει κιόλας τα κοπάδια και τα όρμωσαν για το στάλο στα πλατά . Είχαν ανάψει και τις φωτιές , με γερά κούστουρα , ελατίσια και κέδρινα , για να γίενει γερή θράκα να ψηθούν οι στέρφες και οι παχιές μπλιόρες και τα κοκορέτσια . Σαν πρώτη δόση , μας κέρασαν από ένα κούτλα φρέσκο και κρύο χιονόγαλο , με χιόνι που είχε προμηθευτεί ο Δρόσος Βελίας , απ’ τον Κάρκαρο Τσουκνίδας , που είχε μαζευτεί εκεί απ’ το χειμώνα . Μ’ αυτή την ευκαιρία , και για όσους δεν ξέρουν , λέω , πως ο κάρκαρος Τσουκνίδας , είναι πολύ απότομος και επικίνδυνος να τον κατεβεί κανέις και λίγοι ήταν αυτοί που το αποτολμούσαν . Μέσα σ’ αυτούς ο Ασ’μακόγιαννος , ο Γιώργος Πουρνιάς και εφώ , που κατεβαίναμε και πιάναμε αγριοπερίστερα .

   Ήπιαμε λοιπόν , το παγωμένο γάλα , δροσιστήκαμε και ριχτήκαμε στη λάκκα και τις γειτονικές κεθρίτσες παίζοντας και κυνηγώντας ξεπεταγμένα αετομαχόπουλα , αλλά που να τα..πιάσουμε  !! Μόνο ο Λουταντρέας , που ήταν “ μάνα..καϋμένη “ με το λάστιχο .. Οι μεγάλοι , βάλθηκαν όλοι για το ψήσιμο των σφαχτών και οι γυναίκες για τις υπόλοιπες προετοιμασίες , για το αναμενόμενο φαγοπότι . Δεν πέρασε πολλή ώρα , και λίγο παραπέρα , σε μια μικρότερη φωτιά έβαλαν τα κοκορέτσια , που θα τρωγόντουσαν πρώτα . Μοσχοβόλησε η λάκκα , πήρε και μας η μυρωδιά , και αφήνοντας τα παιχνίδια και το ψάξιμο για τις φωλιές , “ στρώσαμε “ και μεις στη στρούγκα , στο σίγουρο και έτοιμο μεζέ ..

Ανάληψη 1939

  Ανάληψη 1939 , στη Γκιώνα .

 

   Πράγματι , τα κοκορέτσια είχαν ψηθεί , ο Κοκκινοβασίλης , τα έκοψε σε μεγάλα κομμάτια και τα ‘βαλε σε δυο τρία καπάκια και πέσαμε όλοι επάνω , σαν …νηστικοί , χωρίς να σκεφτόμαστε αν έχουμε άλλη δραχμή , για να πάρουμε κοκορέτσι στους μακαρίτες Γιαλακιδαίους , Σφετσόγιαννο , Βελούλα και Ζόγκζα . Φάγαμε σχεδόν καλά με τα κοκορέτσια και το χλωρό τυρί με το καθάριο ψωμί .

   Αυτά όμως , δεν στάθηκαν εμπόδιο , όυταν σε καμιά ώρα ψήθηκαν οι προβατίνες , που τις είχαν κιόλας ακουμπήσει στον τοίχο της ταράτσας , για να στεγνώσουν και να κρυώσουν λιγάκι , για να λιανίζονται πιό εύκολα .

   Τις λιάνισαν , λοιπόν , πάνω σε χοντρά κούτσουρα , με τις μακριές μαχαίρες και σκόρπισαν τα κομμάτια πάνω στα άσπρα τραπεζομάντηλα , που οι γυναίκες είχαν στρώσει καταγής με προσοχή . Καθώς τα πιάτα δεν έφταναν για όλους , οι πίτες σερβιρίστικαν σε πιατέλες και άρχισε το φαγοπότι μέσα σε ευχές για “ χρόνια πολλά “ και..” αρσενικά παιδιά και..θηλυκά αρνιά “ για τους τσοπάνηδες , που με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση στο πρόσωπό τους , φιλοξενούσαν στη μεγάλη τους γιορτή , συγγενείς και φίλους .

ανάληψη Καλανάκη

   Ανάληψη κάτω απ’ τον ίσκιο των πλατανιών στον Καλανάκη , στη στρούγκα του Χαρ. Μαργέλλου – Αρπάλη .

   Καταναλώθηκε και αρκετό κρασί , που αύξησε το κέφι μικρών και μεγάλων , οι πιό ηλικιωμένοι άρχισαν τα παραδοσιακά τραγούδια “ του τραπεζιού “ , σερβιρίστηκε και η πρόβεια ολόπαχη γιαούρτη της “ ποταμούλας “ , και αφού φάγαμε και το λιχουδάτο μπομποτένιο κοσμάρι , φκιαγμένο με χλωρό ανάλατο τυρί , ξεχυθήκαμε στη καταπράσινη λάκκα , κοντά στη λούστρα , αρχίζοντας το χορό και τυο τρικούβερτο γλέντι , μέχρι την ώρα που’πεφταν τ’ απόσκια . Κι’ αφού πήραμε όλοι οι φιλοξενούμενοι , από μια βεδούρα γιαούρτη πρόβεια , κατηφορίσαμε , μέσα απ’ τον ελατιά της Τσουκνίδας , για το Πασσόρεμα , αφού πρώτα , ευχαριστήσαμε τους τσοπάνηδες για τη φιλοξενία και την ευχάριστη μέρα που μας χάρισαν , ευχόμενοι ..” και του..χρόνου “.

     Με το σούρουπο , είχαμε φτάσει στο χωριό…

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΑΣ..” ΓΕΝΕΘΛΙΑ “..

Πρόβα - φωτο  μπάντας 15-11-09 041

   Χθες , η μπάντα μας , συμπλήρωσε ένα χρόνο απ’ την πρώτη της “ δημόσια εμφάνιση “ , που πραγματοποιήθηκε , πέρσι , σαν χθες , στην Αράχωβα , κάτω από..άθλιες , κυριολεκτικά , καιρικές συνθήκες ..

   Ήταν όμως μια μοναδική , μια εξέχαστη για μας εμπειρία , απερίγραπτα συγκινητική , τότε , τρια παιδιά μας , η Ασπασία Αναγνωστοπούλου , η Βίλυ Αποστολοπούλου και η Άνδριάνα Καραστάθη , μπήκαν στο…” χορό “ μαζί με τα παιδιά της Άμφισσας , και έκαναν την πρώτη τους..” δοκιμαστική..πτήση “ στο…όνειρο ..

   Από τότε , πολλά άλλαξαν , όλα είναι πιό..προχωρημένα , τα παιδιά μας , είναι πια , πολύ πιό ώριμα , και βέβαια η φετινή μας συμμετοχή ήταν πολύ μεγαλύτερη , αριθμητικά ..αποκτήσαμε μιά κάποια..επάρκεια , και φυσικά  και κάποια..” αυτοδυναμία “ , άλλωστε , αυτό φάνηκε και στην εξαιρετικά επιτυχημένη εμφάνιση των παιδιών μας στην λιτανεία της Ζωοδόχου Πηγής ..

   Στοργή και ..φροντίδα θέλουν τα παιδιά μας και η μπάντα μας , όπως και όλα τα..” άνθη “, γιατί για τρυφερά λουλούδια ..μιλάμε..

  Την περασμένη Κυριακή , το χωριό μας έζησε παλιές..δόξες , με την ευκαιρία των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Δωριέα ήρωα του 21 , και λευτερωτή του χωριού μας Σκαλτσοδήμου , τα παιδιά μας , όπως ήταν φυσικό , ενισχυμένα με τμήμα της  ¨αδελφής “ Αμφισσιώτικης Μπάντας , και πάντα , κάτω απ’ τη στοργική αγάπη καιο φροντίδα του Μαέστρου μας , Πάνου Βασιλείου , έδωσαν το “ σεμνό “ τους ΠΑΡΩΝ , δίνοντας χαρά και συγκίνηση στους Λιδορικιώτες , αλλά και σε όλους τους Δωριείς , γιατί , κάποτε πρέπει να γίνει κατανοητό , πως η μπάντα του Π.Ο.Λ , δεν είναι..” ιδιωτική “ , όοοχι , είναι η ΠΡΩΤΗ  ΔΩΡΙΚΗ  ΜΠΑΝΤΑ , και έτσι πρέπει να την βλέπουμε όλοι ..

  Στό..μοναχικό μας ταξίδι , υπήρξαν σημαντκοί σταθμοί , και κυρίως , υπήρξαν άνθρωποι , που χωρίς να είναι Λιδορικιώτες , έδωσαν “ δείγματα ..Λιδορικιώτικης γραφής “ απρόσμενης , πραγματικά..ανέλπιστης , κάτι , που ποτέ μας δεν θα ξεχάσουμε , αλλά και είμαστε υποχρεωμένοι κάποια στιγμή , να μάθουν οι χωριανοί μας , γιατί το..δικαιούνται , ποιοί άνθρωποι στήριξαν αυτή την..πραγματικά ..” ονειρική μας “ επιδίωξη , και έδωσαν σάρκα και οστά στο όνειρο και των παιδιών αλλά και των Λιδορικιωτών , απολαύστε τώρα τις εικόνες απ’ την πανέμορφη εκδήλωση της περασμένης Κυριακής..

apo ekdilosi 006

apo ekdilosi 002(3)

apo ekdilosi 003apo ekdilosi 004 apo ekdilosi 010 apo ekdilosi 015 apo ekdilosi 016 apo ekdilosi 018 apo ekdilosi 017

                    Καλή  σας   μέρα

polidorikiou-sima

Τρίτη 13 Απριλίου 2010

ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΣΚΟΡΠΙΣΕ Η ΦΕΤΙΝΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗΣ ΜΠΑΝΤΑΣ ..

Λιτανε.ια 8-4-2010 006Λιτανε.ια 8-4-2010 005Λιτανε.ια 8-4-2010 003Λιτανε.ια 8-4-2010 008Λιτανε.ια 8-4-2010 010Λιτανε.ια 8-4-2010 016Λιτανε.ια 8-4-2010 019Λιτανε.ια 8-4-2010 027Λιτανε.ια 8-4-2010 022Λιτανε.ια 8-4-2010 025Λιτανε.ια 8-4-2010 034Λιτανε.ια 8-4-2010 038Λιτανε.ια 8-4-2010 041Λιτανε.ια 8-4-2010 052





Για ..τεχνικούς λόγους , και λόγους ανωτέρας βίας , σας δίνουμε αγαπημένοι μας φίλοι , ένα απλό..φωτο..βιντεο..ρεπορτάζ , και ες..αύριον τα σπουδαιότερα..μετά σχολίων...

Καλό σας βράδυ