Κυριακή 23 Μαρτίου 2014

EN ΛΙΔΟΡΙΚΙΩ….” ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ “…

ΠΑΛΙΟ  ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΟ   ΛΙΔΟΡΙΚΙ

Καμαρωμένη Λεβεντιά , όπου χορεύει στη ...Βαθειά.......
Γ. Τσιάντας , Κ. Κρικέλας , Χ. Τσέλιος  και  Τάκης  Μαργώνης

Λυγερόκορμες Λιδορικιωτοπούλες σέρνουν το χορό στη Βαθειά....

Η Λιδορικιώτικη Λεβεντιά ..εν δράσει , Τσολιάδες , Αμαλίες και Πρόσκοποι σέρνουν το χορό κάτω απ'τον γεροπλάτανο και.... το άγρυπνο βλέμμα του αξάχαστο Κ.Παπανδρέου .


Πρόσκοποι και λυκόπουλα αποδίδουν τιμές στους παρελαύνοντες , υπό...βροχήν , στο Αλωνάκι , όπως βλέπετε στο βάθος στο χωριό μας είχαμε τότε και...αλεξιβρόχια......

Η..εμπροσθοφυλακή παρελαύνουσα στο Αλωνάκι , κοιτάξτε πίσω τι γίνεται.....

Το προσκοπικό μας...άγημα έτοιμο για την παρέλαση , σε μια πανέμορφη αναμνηστική φωτογραφία , διακρίνονται : Δ.Αποστολόπουλος , Γ.Ζόγκζας , Ι.Ανέστος , Η.Κωστοπαναγιώτου , Ε.Ξυλάγγουρας , Α.Κάππος , Γ.Καψάλης , Ι.Πίτσιος , Ι.Υφαντής , Ι.Καραχάλιος , Ασ.Πλιάνος , Α.Μποοβιάτσης , Χ.Ευσταθίου , Δ.Ανδρίτσος και Κ.Καψάλης .

Χορός..θηλέων στο Αλωνάκι , σε πρώτο πλάνο δυο...υπέροχες κοτσίδες με τα απαραίτητα κορδελάκια τους....

Λεβεντοχορός στη Βαθειά , πρώτος στο χορό ( μάλλον ) ο αείμνηστος Λιδορικιώτης Στρατηγός  Μάρκου , στο βάθος αριστερά ο Χρήστος Ευσταθίου και ανάμεσα στους χορευτές διακρίνεται ο Γιώργος Πανάγος....κιθαρίζων...

Σ' ένα διάλειμμα του " ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ '' ο αξέχαστος φίλος Κώστας Κάππος ( Φούκας )
με τον Κώστα Καψάλη . Στο βάθος φαίνεται λίγο και ο Παναγιώτης Γραφάκος .

 

Aπ' τη θεατρική παράσταση " ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ " : Κώστας Καψάλης , Γιάννης Πίτσιος
και Δημήτριος Ανδρίτσος .

 

 

25η Μαρτίου στο Λιδορίκι της 10ετίας του 50 , 'ολα είναι έτοιμα για τη θεατρική παράσταση και οι πρωταγωνιστές της βγάζουν την αναμνηστική φωτογραφία .
Από αριστερά διακρίνονται : Στάγιας ( μάλλον ) Αθανάσιος , Κάγκαλος Χαράλαμπος , Τσώρης Ξενοφών , Στάγιας Λεωνίδας , Βελλίας Αθανάσιος , Καψάλης Γεώργιος , Μολογιάννης Ιωάννης , απ' τους καθήμενους ο ...φεσοφόρος μας είναι άγνωστος , ο άλλος είναι ο Παλαιολόγου Αθανάσιος , που δυστυχώς όπως κι' ο Γ . Καψάλης δεν ζουν σήμερα .

***************

   Ξεχωριστή θέση , στη Λιδορικιώτικη ζωή , είχαν πάντα οι γιορτές , Εθνικές , Σχολικές Θρησκευτικές , οικογενειακές , αλλά αυτές που ξεχώριζαν για τη λαμπρότητά τους ήταν , σίγουρα οι Εθνικές .
Η 28η Οκτωβρίου και του Ευαγγελισμού ήταν μέρες αξέχαστες , τα σπίτια όλα σημαιοστολισμένα , τα πεζοδρόμια ασβεστωμένα και πεντακάθαρα , κι’οι αυλές λαμποκόπαγαν απ’την πάστρα ενώ η ευωδιά απ’τα λουλούδια ήταν διάχυτη στην ατμόσφαιρα , σε μέθαγε.... ονειρεμένη ζωή.... αξέχαστα χρόνια...
   Οι ετοιμασίες για του Ευαγγελισμού άρχιζαν βδομάδες πριν , διπλή βλέπεις γιορτή , Εθνική αλλά και Θρησκευτική , και όλα έπρεπε νάναι στην εντέλεια , στα σχολεία οι προετοιμασίες για την παρέλαση και οι πρόβες για τη θεατρική παράσταση , που ήταν έθιμο πλέον , έδιναν κι’έπαιρναν .
   Τα παιδιά , αγόρια – κορίτσια , είχαν , από μέρες πριν , καπαρώσει τις στολές τους (τσολιάδες και Αμαλίες ) από συγγενείς και φίλους , τις σιδέρωναν , τις καθάριζαν και περίμεναν την μέρα να τις φορέσουν στην παρέλαση αλλά και στο χορό που επακολουθούσε στη Βαθειά .
   Απ’την άλλη μεριά οι μανάδες , ετοίμαζαν από πριν τα ρούχα των παιδιών , χρονιάρα μέρα βλέπεις , που έπρεπε τις μέρες εκείνες να φορέσουν τα...καλά τους , μπορεί να ήταν βέβαια ..ντρίλινα , αλλά μοσχοβόλαγαν πάστρα και...πράσινο σαπούνι , άστραφταν από καθαριότητα , κι’η τσάκιση στα παντελόνια ...έσκιζε , κυριολεκτικά...σου ‘κοβε το χέρι .
   Οι πρόσκοποι και τα λυκοπουλάκια ετοίμαζαν τις στολές τους , μ’όλα τα συμπράγκαλα
( άλλος ..γλυκός μπελάς για τις μανάδες ) κι’ έφτιαχναν τα κονταράκια με τα τενεκεδάκια για τη λαμπαδηφορία , όλα έπρεπε να ‘ναι στην ...εντέλεια....
   Στα σχολεία , Γυμνάσιο και Δημοτικό , οι προεργασίες για τη γιορτή είχαν από καιρό ξεκινήσει , θεατρικό έργο , σκετσάκια , ποιήματα , τραγούδια , χοροί , παρέλαση , όλα προετοιμάζονταν με θρησκευτική ευλάβεια και αφοσίωση , κι’εκτός απ΄τις πρόβες που γίνονταν στο σχολείο , οι μανάδες στα σπίτια δίκην...υποβολέως βόηθαγαν τα παιδιά να μάθουν τα ποιήματα και τους ρόλους τους , χαμός στο...ίσιωμα που λένε .
   Η ψυχή όμως των εκδηλώσεων ήταν ο καθηγητής μας της γυμναστικής , ο αξέχαστος Κώστας Παπανδρέου ( πόσα αλήθεια του χρωστάμε .. ) που νυχθημερόν πάσχιζε να μας ....συμμαζέψει και πάντα τα κατάφερνε , ψηλός γεροδεμένος , με καμπανάτη βροντερή φωνή γέμιζε τη Λιδορικιώτικη ατμόσφαιρα με τα παραγγέλματά του , ας είναι αναπαυμένος...ο αγαπημένος δάσκαλός μας , τον θυμόμαστε πάντα με αγάπη .
   Αυτός είχε την ευθύνη της παρέλασης , των χορών , των τραγουδιών και των εμβατηρίων, κι’ακόμα συγκροτούσε ομάδες μαθητών , που κάθε μια είχε και συγκεκριμένη αποστολή , είχε εκπληκτικές οργανωτικές ικανότητες , πέρα απ’ την άριστη επαγγελματική του κατάρτιση και πάντα , σ’ότι κι’αν έκανε , είχε άριστα αποτελέσματα .
   Αφού λοιπόν όλα είχαν βρει το ρυθμό τους , 2-3 μέρες πριν τη γιορτή , άρχιζε ο στολισμός του σχολείου , μια ομάδα μαθητών , επικεφαλής πάντα ο Γυμναστής μας , με τον Εθνικό...μας μεταφορέα τον μπάρμπα Θανάση το Ρέλλο , μακαρίτη πια από χρόνια , με το κουτσομούρικο φορτηγό του ( με την μεταλλική ξεσκέπαστη καρότσα ) κατέβαινε στην Ερατεινή και γέμιζε τ’αμάξι με κλωνάρια φοίνικα , σκίνα και πικροδάφνες κι’άρχιζε το...πανηγύρι της διακόσμησης , πραγματικό πανηγύρι . Διακοσμητές , εκτός του Γυμναστού μας , κι’άλλοι καθηγητές αλλά κυρίως καθηγήτριες , κατά κανόνα φιλόλογοι , Μπάγια , Πλουμάκη , Λιαπίκου μηδέ εξαιρουμένης και της νεαράς θεολόγου , Λιναρδάκη , οι φιλόλογοι είχαν πάντα και την εν γένει...καλλιτεχνική επιμέλεια των θεατρικών παραστάσεων ( ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω το γιατί ) , αυτοί επέλεγαν τους ..ηθοποιούς , έκαναν τη διανομή των ρόλων και με τη σκηνοθετική τους...καθοδήγηση γίνονταν και οι πρόβες .
Τα κριτήρια για την επιλόγή ; μάλλον όχι...καλλιτεχνικά , έπρεπε να ‘σαι καλός μαθητής , φρόνιμος , αλλά κυρίως να ‘χεις βροντερή φωνή και φυσικά..παράστημα , αν συγκέντρωνες όλα αυτά τα προσόντα είχες ...εξασφαλισμένο πρωταγωνιστικό ρόλο και κάποιο , ίσως , καλύτερο βαθμό , σε αναγνώριση της προσφοράς σου .
   Σε λίγες λοιπόν ώρες , όλα άλλαζαν όψη , το προαύλιο , η είσοδος με τα σκαλάκια , δίπλα στο Καραμητσαίϊκο  το σπίτι , και το Σχολείο , έμοιαζαν με καταπράσινο κήπο , κι’όλα πια ήταν έτοιμα για τη μεγάλη γιορτή , ενώ παντού υπήρχαν ταινίες με στίχους απ’το θούριο του Ρήγα , πατριωτικά συνθήματα : Ζήτω το 1821 , Ελευθερία η Θάνατος , Ζήτω η Ελλάς , Ζήτω το Εθνος και προσωπογραφίες όλων των ηρώων του ’21 , Διάκου , Μακρυγιάννη , Κολοκοτρώνη, Παπαφλέσσα , Καραισκάκη , Μιαούλη , Κανάρη κ . α. το ..τοπίο συμπλήρωναν οι αναρίθμητες Ελληνικές σημαίες , σημαιούλες και σημαιάκια που κατείχαν φυσικά και την πρώτη και καλύτερη θέση .
   Ανάλογος , βέβαια , στολισμός γινόταν και στις πλατείες , στα κτίρια των Δημοσίων Υπηρεσιών και φυσικά στα σπίτια μας , όλα τα σπίτια είχαν τη σημαία τους , κι' ένοιωθες πραγματικά ότι γιορτάζαμε κάποιο σημαντικό γεγονός , το κυριότερο όμως είναι ότι , όποιον κι'άν ρωτούσες γιατί γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου , θα σου απαντούσε σωστά , όχι όπως τώρα που όταν ρωτάς σου απαντούν ότι γιορτάζουμε το ΟΧΙ που είπαμε στους Ιταλούς....
   Ξεχάσαμε όμως ν'αναφέρουμε ότι παράλληλα με τα Σχολεία και τις Υπηρεσίες έκαναν τα κουμάντα τους και οι καταστηματάρχες της Βαθειάς , κυρίως , μετακαλώντας για το 3ήμερο γλέντι τις..επιφανέστερες τοπικές ορχήστρες ( κομπανίες ) δημοτικής μουσικής .
Οι γνωστότεροι Δωριείς μουσικοί ( οργανοπαίχτες ) της εποχής ήταν : Πίτσιος Αθαν η Φαλιαμπάρας , απ'το Βελούχι , κλαρίνο , Πανάγος Γεωργ. Λιδορικιώτης , λαούτο-κιθάρα , Μπίρπος Ιωαν, απο Πλέσσα , βιολί , Κλώσσας Γεωργ, Λιδορικιώτης , κλαρίνο κι' ακόμα οι Κακοπουλαίοι , απ'τη Σκαλούλα , σαντούρι-κιθάρα , οι Καρμαίοι, απ'το Σεβεδίκο , κλαρίνο- κιθάρα και αργότερα προστέθηκε κι' ο Καφέτσης Δημ. ( Κοντoκράς ) , Λιδορικιώτης , κιθάρα .
   Στις κομπανίες βέβαια είχαμε και τις απαραίτητες τραγουδίστριες , που ..μετακαλούνταν φυσικά απ'την Αθήνα , μαζί και με άλλους μουσικούς που συμπλήρωναν τις ορχήστρες , και το μόνο προσόν που δεν διέθεταν ήταν η ...φωνή , ποιός όμως νοιαζόταν γι'αυτή αφού ...διέθεταν τόσα...άλλα προσόντα , που οι Λιδορικιώτες τα ..εκτιμούσαν ιδιαίτερα...και το αποδείκνυαν...εμπράκτως , αφού , πολλές φορές , οι μετακαλούμενες ...αοιδοί παρέμεναν στο Λιδορίκι και μετά τη γιορτή προσφέροντας και άλλες , μη τραγουδιστικές υπηρεσίες ....
   Όσο λοιπόν πλησίαζε η γιορτή , μεγάλωνε και η ένταση των προετοιμασιών , μια-δυο μέρες πριν έφταναν μουσικοί και τραγουδίστριες και νοίκιαζαν δωμάτια στου Ανδρίτσου , του Γαρδίκη ή του Παπαιωάννου ( του Νάϋλον ) , και έρχονταν , συνήθως , και επισκέπτες - γονείς νεοδιορισμένων καθηγητών και καθηγητριών , κυρίως , για να δούνε τα παιδιά τους και να περάσουν αυτές τις δυο-τρεις μέρες μαζί τους , γιατί την εποχή εκείνη τα σχολεία λειτουργούσαν και τα Σάββατα αφ'ενός και αφ'ετέρου οι μετακινήσεις , ελλείψει ι.χ , ήταν και δύσκολες αλλά και δαπανηρές .
   Έν τω μεταξύ , οι πρόβες για την παρέλαση ήταν στην κορύφωσή τους , Δημοτικό , Γυμνάσιο , πρόσκοποι , λυκόπουλα , τσολιάδες , Αμαλίες , όλοι ήταν πανέτοιμοι για τη μεγάλη στιγμή , τις τελευταίες δε μέρες , δεν άκουγες τίποτ'άλλο εκτός από τύμπανα , σάλπιγγες , τραγούδια , εμβατήρια και φυσικά τη στεντόρεια φωνή του Γυμναστού μας , που έδινε τα παραγγέλματα , εκτός όμως απ'τις πρόβες , είχαμε κι'ένα σωρό άλλες δουλειές να κάνουμε , έπρεπε να κόψουμε κλαδιά βάγιας ( Μυρτιάς ) για τα στεφάνια του σχολείου αλλά και των προσκόπων και των λυκόπουλων , ευτυχώς ο μπάρμπα Θύμιος ο Πιττάς , ο φαναράς , στη στροφή στο παλιό μονοπώλιο , είχε στην αυλή του ένα μεγάλο δέντρο βάγιας και από αυτό βολευόμασταν , και ακόμα είχαμε , οι περισσότεροι σχεδόν , να μάθουμε τους ρόλους και τα ποιήματά μας , αυτό που το πας , μας έβγαινε κυριολεκτικά η πίστη εκείνες τις μέρες , το ευχαριστιόμασταν όμως παρ'όλη την κούραση, ήταν αυτό που λέμε , μια πολύ ευχάριστη...ταλαιπωρία...
   Tην παραμονή , λοιπόν , όλα ήταν έτοιμα , γινόταν και η τελευταία δοκιμαστική παρέλαση και ταχτοποιούνταν οι μικρολεπτομέρειες , στο στολισμό , στη σκηνή του Θεάτρου , γινόταν και η τελευταία πρόβα και όλοι..ξεθεωμένοι αναμέναμε...
   Τα όργανα , στα μαγαζιά , άρχιζαν απ΄την παραμονή , συνήθως υπήρχαν 3-4 κομπανίες , στου Γαρδίκη , του Κλώσσα , το Κουλοπουλαίϊκο ( το είχαν τότε τα Δελενικάκια ) και καμιά φορά του Ευσταθίου και του Γούρα ( του Ανδρίτσου ) , και όλα τα μαγαζιά γέμιζαν , μέσα - έξω , ενώ υπήρχε πάντα άφθονη..μαρίδα , ολόγυρα , που παρακολουθούσε κρεμασμένη - συνήθως - στα παράθυρα των μαγαζιών , σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο για να έχουν..καλή θέση .
   Η μουσική..πανδαισία άρχιζε με το γνωστό και απαραίτητο..μαρσάκι , ένα κλασσικό εμβατήριο που είχε πλέον καθιερωθεί ως εναρκτήριο...λάκτισμα , σε μια γωνιά των μαγαζιών είχε κατασκευαστεί , πρόχειρα , μια αυτοσχέδια εξέδρα - πάλκο και εκεί πάνω ...στεγαζόταν η ορχήστρα που συνήθως είχε κλαρίνο , κιθάρα - λαούτο , βιολί , σαντούρι και σπανίως και ακορντεόν , όλοι οι..σολίστες καθήμενοι στις παλιές ωραίες ψάθινες καρέκλες , και πάντα σύμφωνα με το...πρωτόκολλο , στο κέντρο της εξέδρας το κλαρίνο , αριστερά και δεξιά του κιθάρα και βιολί , πίσω το σαντούρι και μπροστά απ' όλους , εις θέσιν... περίοπτον το...αστέρι της κομπανίας , η τραγουδίστρια .
   Αξίζει , νομίζουμε , τον κόπο να κάνουμε μια βιαστική ενδυματολογικοκομωτικοαισθητικόσοβατολογική περιγραφή ( !!! ) της αοιδού που , κάθονταν σπάνια στην καρέκλα , κρατώντας το ντέφι τόνωνε το..ηθικό του ανδρικού..πληθυσμού , που κρεμόταν , κυριολεκτικά , απ' τα...πόδια της .
   Το φόρεμα λοιπόν προκλητικό , άφηνε..ακάλυπτα ( συνήθως ) τα επίμαχα σημεία του γυναικείου σώματος , άνω και κάτω άκρων , ξεκινώντας απ' το παλιό φουρό που σε κάθε , σκόπιμα γενόμενη , αυθόρμητη...περιστροφή οριζοντιωνόταν προκαλώντας τα σφυρίγματα του ..φιλοθεάμονος κοινού καθώς και τα θαυμαστικά επιφωνήματα , όλο...κι' άλλο..πάλι..όπα κλπ.
    Θα πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι οι προνομιούχες θέσεις ( πρώτο τραπέζι..πίστα ) είχαν περισσότερες οπτικές..δυνατότητες και απολαύσεις ειδικά όταν η ντιζέζ μερακλωνόταν και στριφογύριζε χορεύοντας , τότε οι μπροστινοί...παρατηρητές έβαζαν μέχρι και..στοιχήματα για το χρώμα των..εσωρούχων ενώ συχνά-πυκνά άκουγες άσπροοο ή κόκκινοοο , μαύρο κλπ.( ο νοών...) .
   Το ρεπερτόριο κλασσικό , η Λιδορικιώτισσα , η Ιτιά κλπ δημοτικά με προεξάρχοντα τα ηρωικά δημώδη άσματα , Εθνικής εορτής ένεκεν , και περνώντας βέβαια η ώρα μπαίναμε σιγά -σιγά και στον χώρο των..παραγγελιών , όπου - οι μερακλήδες χορευταράδες - έκλεβαν , κυριολεκτικά , την παράσταση με τα τσαλίμια , τις κολοκαθιές και τις κάθε λογίς φιγούρες , προκαλώντας τον θαυμασμό και τις επευφημίες των θεατών ενώ δεν έλειπαν και οι περιπτώσεις που η ασχετοσύνη των..χορευτών έκανε το κοινό να ξελιγώνεται στα γέλια .
   Προϊόντος του..χρόνου η..περιρρέουσα (sic) ατμόσφαιρα γινόταν όλο και πιο ζεστή και όλοι , σχεδόν , γίνονταν μια παρέα ενώ παράλληλα ο...Διευθυντής της ορχήστρας , ανάλογα με το λαϊκό...αίσθημα , τροποποιούσε και τη ροή του προγράμματος . Αργά , τις μικρές ώρες , η ορχήστρα έπαιζε και κανένα ζεϊμπέκικο -ένας μάγκας στο Βοτανικό συνήθως - για τους πολύ βαρείς και ασήκωτους , εκτελώντας...κυριολεκτικά το έρμο το τραγούδι , που αν δεν σου λέγαν ποιό είναι..δύσκολα το καταλάβαινες .
   Τα τραπέζια όλα ήταν γεμάτα και στις αίθουσες δεν έπεφτε ούτε..καρφίτσα , οι παρέες με την κοινωνικοταξική τους ( συνήθως ) διάκριση , οι καθηγητές ( πάντα ) μαζί , οι τραπεζικοί κλπ σιγά-σιγα έσμιγαν κι' όλο πια το μαγαζί ήταν μια απέραντη παρέα , μια ωραία..ατμόσφαιρα που έλεγε κι' ο αξέχαστος ο Ηλιόπουλος....
   Ξεχάσαμε να πούμε ότι είχαμε εμβόλιμα..και ευρωπαϊκούς...αγκαλιαστούς , ναι , αγκαλιαστούς χορούς , ταγκό και βαλς , σε ..ελευθέριες..συγγνώμη , ελεύθερες εκτελέσεις ανεπανάληπτες , κάτι κομπαρσίτες και κύματα..Δουνάβεως που μόνο σε συναυλίες για...κωφαλάλους μπορείς ν' ακούσεις , αλλά εμείς εκεί..όσο για την ποιότητα του ήχου , είναι πολύ-πολύ δύσκολο να την περιγράψουμε , άθλια , μικρομεγαφωνικές εγκαταστάσεις πρωτόγονες , και η ένταση ; στη διαπασών , σωστό βασανιστήριο , τι να κάνουμε όμως...το τράβαγε , βλέπεις ο...οργανισμός μας...
   Έτσι λοιπόν πέρναγε κι' η παραμονή , τα χαράματα όλοι ξεθεωμένοι , απ'το ξενύχτι και με το κεφάλι κουδούνι απ' το κρασί και τη φασαρία πηγαίναμε για ύπνο , αφού σε λίγες ώρες είχαμε παρελάσεις και πανηγύρια στην πλατεία κι' έπρεπε να είμαστε σε..φόρμα .
   Θα πρέπει όμως ν' αναφέρουμε εδώ ότι οι μέρες αυτές οι γιορτινές που ήταν κι' ανοιξιάτικες βοηθούσαν πολύ και στην δημιουργία..ειδυλλίων , θες το κλίμα των ημερών , η γιορτινή ατμόσφαιρα και η γενικότερη..χαλαρότητα , έδιναν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων , κάτι που οι νέοι και οι νέες της εποχής δεν το άφηναν...ανεκμετάλλευτο .
    Κι' έφτανε , επί τέλους , η μεγάλη μέρα , το χωριό είχε βάλει τα γιορτινά του , οι δρόμοι πεντακάθαροι , τα πεζοδρόμια φρεσκοασβεστωμένα , οι αυλές παστρεμένες και περιποιημένες και τα μπαλκόνια , με τις σημαίες και τις ευωδιαστές γλάστρες , αρμένιζαν σαν ολοστόλιστα καράβια στον καταγάλανο , ανοιξιάτικο Λιδορικιώτικο ουρανό , όλα μοσχοβολούσαν ασβέστη κι' άνοιξη και μαζί με την..ευωδιά της σκορδαλιάς , που ήταν έτοιμη αποβραδίς , δημιουργούσαν μια υπέροχη πανδαισία..αρωμάτων , χαρά Θεού.....
   Ανήμερα , το χωριό ήταν στο πόδι απ' τα χαράματα , και να ‘θελες να κοιμηθείς ήταν αδύνατο , οι πρόσκοποι και τα λυκόπουλα άνοιγαν το πρόγραμμα το γιορταστικό με τον εωθινό , κι' ολο το χωριό αντιβοούσε τα τραγούδια των παιδιών , ενώ παράλληλα οι μανάδες ήταν από νωρίς ξεσηκωμένες , είχαν να ετοιμάσουν τα παιδιά , να μαγειρέψουν , να περιποιηθούν το σπίτι , χρονιάρα μέρα βλέπεις , διπλογιορτή , και να ‘ναι έτοιμες για την εκκλησία , τη δοξολογία και μετά η παρέλαση , να καμαρώσουν τα βλαστάρια τους , και ο χορός στη Βαθειά , οπότε πάει η μέρα δεν έμενε καιρός γιά τίποτα άλλο . Βέβαια υπήρχαν και οι εορτάζοντες , οι Βαγγέληδες και οι Βαγγελίες , στην Πελοπόννησο γιορτάζουν και οι Άγγελοι κι' οι Αγγελικές αυτή τη μέρα , σε μας όμως όχι και άν θυμάμαι και καλά δυο ήταν όλοι κι' όλοι οι Βαγγέληδες , του Μανετοθύμιου και του Ανδρέα του Υφαντή , άλλους δεν μπορώ να θυμηθώ .
   Περνώντα η ώρα , οι δρόμοι άρχιζαν να γεμίζουν , τσολιάδες , Αμαλίες , προσκόπους , λυκόπουλα και παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου που πηγαινορχόντουσαν παρέες - παρέες μέχρι να συγκεντρωθούν για τον εκκλησιασμό και την παρέλαση , οι σαλπιγκτές με τους τυμπανιστές , έκαναν τις τελευταίες πρόβες τους , σηκώνοντας το χωριό στο πόδι και λίγο αργότερα , η στεντόρεια φωνή του γυμναστού μας του αξέχαστου Κώστα Παπανδρέου αντιλαλούσε απ' άκρης σ' άκρη στο χωριό , δίνοντας τα παραγγέλματα στους μαθητές που ήταν ακόμα σκόρπιοι . Κορίτσια κι' αγόρια , όλα στολισμένα , με τις καλές τους φορεσιές , φρεσκοσιδερωμένες , άστραφταν από χαρά και καθαριότητα , το ‘ νοιωθαν το ζούσαν και το φχαριστιόνταν , όχι όπως τώρα , τότε το χαμε τιμή και καμάρι να πάρουμε μέρος στις παρελάσεις , τώρα....
   Όταν όλα ήταν έτοιμα , τα παιδιά κατά σχολείο , Δημοτικό και Γυμνάσιο παρατάσσονταν καθώς και τα υπόλοιπα παρελαύνοντα τμήματα , πρόσκοποι κλπ. η πομπή άρχιζε κάπου απ' το τότε Δημοτικό , σήμερα Μουσείο , και έφτανε σχεδόν μέχρι τις λάκκες , ενώ στο Αλωνάκι , αριστερά και δεξιά στο δρόμο , οι Λιδορικιώτες είχαν αρχίσει να παίρνουν θέσεις για την παρέλαση , που γινόταν αμέσως μετά την δοξολογία και οι φωτογράφοι μας , ο αείμνηστος ο Νίκος ο Κολοκύθας ( Πανουργιάς ) κι' ο Σωτήρης ο Γιαλαμάς είχαν ήδη κάνει χρυσές δουλειές φωτογραφίζοντας τη νεολαία που πηγαινορχόταν βγάζοντας αναμνηστικές φωτογραφίες .
   Δεν απόμενε παρά το παράγγελμα του γυμναστού μας , κι' η καλοκουρδισμένη μηχανή έπαιρνε μπροστά , πρόσκοποι , λυκόπουλα , σχολεία , όλα τα παιδιά άψογα , καλογυμνασμένα πέρναγαν μπροστά στον κόσμο που τα χειροκροτούσε ασταμάτητα , κουνώντας τις σημαιούλες που κρατούσαν , και ζητωκραυγάζοντας....
   Μετά τον εκκλησιασμό ακολουθούσε η τελετή κατάθεσης στεφάνων στο μνημείο των ηρώων στο Αλωνάκι όπου , από νωρίς οι Λιδορικιώτες , αλλά και γονείς των μαθητών απ' όλα τα χωριά, είχαν πιάσει θέσεις για να παρακολουθήσουν της εντυπωσιακή , πράγματι , παρέλαση και να καμαρώσουν τα παιδιά τους . Η τελετή της κατάθεσης των στεφανιών είχε τη δική της μεγαλοπρέπεια και ομορφιά , οι απαγγελίες των ηρωικών ποιημάτων και η όλη παράσταση των παιδιών σκόρπαγαν συγκίνηση στους παρευρισκόμενους που είχαν κατακλύσει την πλατεία αλλά και τους γύρω χώρους , ενώ ήταν ολοφάνερη σε κάθε κίνηση , σε κάθε στιγμή , η εξαίρετη δουλειά του αξέχαστου γυμναστού μας , στον οποίο πολλά οφείλουμε όλοι μας .
Τελειώνοντας και η κατάθεση των στεφανιών τα τμήματα παρατάσσονταν πάλι στην αρχική θέση, στο παλιό Δημοτικό και άρχιζε πλέον η παρέλαση , που με τόση αγωνία όλοι περίμεναν , άρχοντας , κυριολεκτικά , της παρέλασης αλλά και ψυχή της , ήταν φυσικά ο Κώστας Παπανδρέου , επιβλητικός , σοβαρός με Ολύμπια ηρεμία και μεγαλοπρέπεια καθοδηγούσε , σαν Δ/ντής ορχήστρας , την όλη τελετή με άριστα πάντα αποτελέσματα .
   Το πέρασμα των παιδιών γινόταν μέσα σε πανδαιμόνιο , εμβατηρίων ( που ακούγονταν απ' τα μεγάφωνα ) , ήχων σαλπίγγων και τυμπάνων και της βοής απ' τις φωνές του κόσμου που κυριολεκτικά παραληρούσε από ενθουσιασμό .
   Τελειώνοντας η παρέλαση , όλος ο κόσμος πήγαινε στη Βαθειά όπου , θα χόρευαν στην αρχή τα παιδιά και στη συνέχεια μέχρι αργά το μεσημέρι γινόταν τρικούβερτο γλέντι , βούλιαζε κυριολεκτικά απ' τον κόσμο η πλατεία , ενώ ο υπέροχος ήχος του κλαρίνου αντιλαλούσε απ'άκρη σ' άκρη στο χωριό μας που γιόρταζε πραγματικά τη λαμπρή αυτή γιορτή .
   Το μεσημέρι , στα σπίτια , επακολουθούσε γερό τσιμπούσι και φυσικά κρασοπότι , μπακαλιάρου και σκορδαλιάς ένεκεν , χωρίς να λείπουν βέβαια και οι λαχταριστές τυρόπιτες και το αρνάκι με πατάτες στο φούρνο , συγγενείς και φίλοι , μαζεύονταν παρέες - παρέες και το γλεντούσαν μέχρι αργά .
   Το απόγευμα είχαμε , πάντα , την απαραίτητη θεατρική παράσταση στο Γυμνάσιο , το σούρουπο την φαντασμαγορική μας λαμπαδηφορία και το βράδυ γλεντοκόπι στα μαγαζιά μέχρι τελικής... πτώσεως , μέχρι πρωίας.....
   Χρόνια μετά , βρέθηκα στο χωριό του Ευαγγελισμού γεμάτος νοσταλγία , να ξαναζήσω ( έτσι πίστευα ) τις όμορφες εκείνες στιγμές , να νοιώσω την ίδια ζεστασιά , την ίδια συγγενική ατμόσφαιρα του τότε , αλλοίμονο....με περίμενε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη , πίκρα , απογοήτευση , θλίψη αλλά και οργή με πλημμύρισαν , δεν γνώρισα το χωριό μας , δεν είχε καμιά σχέση με το Λιδορίκι που είχα στην ψυχή και τα όνειρά μου , ένοιωσα σαν σε ξένο τόπο , καμιά εικοσαριά άνθρωποι σκόρπιοι στ' Αλωνάκι στην κατάθεση των στεφανιών και μια ομάδα μαθητών που υποτίθεται ότι έκανε ...παρέλαση , τραγική εμφάνιση που δυστυχώς απεικονίζει μια θλιβερή , πολύ θλιβερή πραγματικότητα , εάλω η πόλις αδέρφια...δυστυχώς....

   Τα  τελευταία χρόνια , η  κατάσταση  κάπως  έχει  βελτιωθεί , αλλά  και  πάλι απέχει…έτη  φωτός απ’ αυτά που  γνωρίζαμε και  θυμόμασταν , βέβαια  για  θεατρική  παράσταση και  τα  σχετικά , ποιήματα , σκετσάκια  κλπ , ούτε κουβέντα  να  γίνεται , αυτά  αποτελούν  πια “ παλιές  αστικές συνήθειες “ όπως  φυσικά  και  οι  παρελάσεις , το  μόνο  παρήγορο στη  όλη  εορταστική  διαδικασία , είναι  η  συμμετοχή  της  μουσικής  μπάντας  του  Πολιτιστικού  Ομίλου Λιδορικίου , που  δίνει  μια  ξεχωριστή  νότα ζωντάνιας στις .. αναιμικές υποτιθέμενες  παρελάσεις .

   Μια  πολλή ..” σημαντική “ αλλαγή  στην όλη  διαδικασία των παρελάσεων και  γενικά  των  Εθνικών  γιορτών είναι  και  η  αλλαγή  διαδρομής της  παρέλασης , που  τελικά  πέρασε  από..σαράντα  κύματα μέχρι να..κατασταλάξει  κάπου .

   Στην  αρχή ξεκίναγε  απ’ την  πλευρά του Αντώνη προς  το  Αλωνάκι , την  πρώτη  δε  χρονιά της  καινούργιας  Δ.Α , δεν  επετράπη η  κατάθεση  στεφανιών  από Συλλόγους , Σωματεία κλπ  , απόφαση για  τα..πανηγύρια , που  μόνο και  μοναδικό  σκοπό , είχε ο…” εντυπωσιασμός “ που  βέβαια  προκάλεσε ΄μπόλικο…γέλιο , την  άλλη  χρονιά  , αφού  κατάλαβαν την πατάτα  που  έκαναν ,
επανέφεραν  την  κατάθεση  στεφανιών και..διαδρομής  της  παρέλασης , εν  ολίγοις…τραγελαφικές  καταστάσεις  , μεθαύριο δεν  ξέρουμε τι  θα  επικρατήσει , ελπίζουμε  όμως πως  δεν  θα  έχουμε  πάλι…εκπλήξεις ..

    Σας  δίνουμε  πιο  κάτω φωτογραφίες απ’την  25η  Μαρτίου  2011  και  2013 , έτσι  για  να  πάρετε  μια γεύση ..

2

P3250078

P3250059

P3250078

Οι  παραπάνω  φωτογραφίες  είναι  απ’ την  25η  Μαρτίου  2013

 

 

DSC06248

Η  μπάντα του  Πολιτιστικού  Ομίλου  Λιδορικίου , παρελαύνουσα   στη  Βαθειά , είναι  η  πρώτη  χρονιά  που έγινε  η παρέλαση  έγινε  σε  αντίστροφη…πορεία , άλλαξε  ο..,Μανωλιός ..κλπ..κλπ

DSC06274

DSC06263

Από  την  25η  Μαρτίου  2011

Για τους νοσταλγούς παραθέσαμε μερικές παλιές φωτογραφίες , έτσι για ...βάλσαμο , για... παρηγοριά.....

Καλό  σας  βράδυ , να  περνάτε  καλά ….

Δευτέρα 3 Μαρτίου 2014

KAΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

 

 

Βικιπαίδεια

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί "καθαρίζονταν" πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Την Καθαρά Δευτέρα συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα),ταραμάς και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.

Τ΄ ακούτε τι παράγγειλε η Καθαρή Δευτέρα;
Πεθαίν΄ ο Κρέος, πέθανε, ψυχομαχάει ο Τύρος
σηκώνει ο Πράσος την ουρά κι ο Κρέμμυδος τα γένεια
Μπαλώστε τα σακούλια σας, τροχίστε τα λεπίδια
και στον τρανό τον πλάτανο, να μάσουμε στεκούλια
(Δημοτικός σατυρικός θρήνος Φθιώτιδας)

Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.

Από παλιά η Καθαρή Δευτέρα, πέρασε στην συνείδηση του λαού, σαν μέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί, την Καθαρή Δευτέρα την ονόμαζαν Απόθεση -Απόδοση, και τελούσαν δρώμενα. Τραγουδούσαν σχετικά άσματα, από τα οποία έχουν σωθεί μικρά μέρη μέχρι στις μέρες μας. «Ίδε το έαρ το καλόν πάλιν επανατέλλει, φέρον υγείαν και χαρά και την ευημερίαν».
Το πέταγμα του χαρτααετού, είναι ένα έθιμο μεταγενέστερο. Κούλουμα ονομάζεται η καθαροδευτεριάτικη έξοδος στην εξοχή και το πέταγμα του αετού. Οι χριστιανοί, παρέες παρέες βγαίνουν στην εξοχή, παίρνοντας μαζί τους νηστίσιμα φαγητά, και το ρίχνουν στην διασκέδαση και τον χορό. Τα κούλουμα από τόπο σε τόπο γιορτάζονται διαφορετικά, με διάφορες εκδηλώσεις. Παντού όμως επικρατεί κέφι, χορός και τραγούδι.

Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος, τον επίλογο της Απόκριας. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή προέρχεται από μια άλλη λατινική λέξη, την λέξη «κόλουμνα» δηλαδή «κολώνα». Κι αυτό επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα, έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Όποια όμως κι αν είναι η ρίζα της λέξης, απ’ όπου κι αν προέρχεται, τα κούλουμα είναι μια καλή ευκαιρία για όλους να διασκεδάσουν κοντά στην φύση.[1]

Κούλουμα

Με την ονομασία κούλουμα χαρακτηρίζεται ο υπαίθριος πανηγυρισμός της «Καθαρής Δευτέρας».

Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί θρησκευτική εορτή κατά την οποία εορτάζεται η αμέσως μετά της Αποκριάς έναρξη της Τεσσαρακοστής. Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα φαγητά λεγόμενα σαρακοστιανά όπως π.χ. ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, διάφορα λαχανικά, χαλβά κ.ά..

Γενικά

Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».

Στην Αθήνα από πολλές δεκαετίες προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».

Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου.

Σήμερα τα Κούλουμα γιορτάζονται σχεδόν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας μαζί με το κύριο της ημέρας έθιμο του πετάγματος του «χαρταετού». Ειδικότερα στην Αθήνα με την ιστορική συνέχεια της παρουσίας του ανώτατου άρχοντα τονίζεται ιδιαίτερα η λαογραφική αξία του εθίμου αυτού στο Λόφο του Φιλοπάππου.

Ετυμολογία

Για την ετυμολογία του ονόματος που παραμένει άγνωστη όπως και η αρχή του εορτασμού υπάρχουν πολλές απόψεις. Κατά μερικούς προήλθε από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ "φαγοπότι" με πολύ χορό, ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς. Ειδικότερα όμως ο Α. Καμπούρογλου σημειώνει ότι ο όρος είναι καθαρά αθηναϊκός και προέρχεται από τις κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, κόλουμνα, κούλoυμνα, κούλουμα, χωρίς όμως αυτό και να προσδιορίζει την αρχή της εορτής που πιθανολογείται κατά τη περίοδο της τουρκοκρατίας.Ο ίδιος όμως προσθέτει στις σημειώσεις του ότι ο λόφος επί του οποίου βρίσκεται το Θησείο ονομάζονταν στην αρχή της εποχής του Όθωνα "τριανταδυό κολώνες".
Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι στα τούρκικα η γιορτή ονομάζεται «Μπακλά χουράν» από τη λέξη «μπακλά» που σημαίνει κουκιά.

Απολαύστε  τα  βίντεο

https://www.youtube.com/watch?v=rANnC8AFwyE#t=27

https://www.youtube.com/watch?v=ClPMxUV3K6c#t=83

https://www.youtube.com/watch?v=un9GEG6-Q8U#t=35

https://www.youtube.com/watch?v=XAPs6EseYR4

 

 

ΚΑΛΗ  ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ  -  ΧΡΟΝΙΑ  ΠΟΛΛΑ

ΠΑΛΙΑ ΛΙΔΟΡΙΚΙΩΤΙΚΗ ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ : “ ΤΣΟΥΓΚΡΑ ΚΑΙ..ΚΑΒΑΛΑ “, ΧΑΛΒΑΣ , ΕΛΙΕΣ ΚΑΙ..” ΚΟΥΚΟΥΕΡΙΑ “ !!!

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ 

Απόκριες 9-3-30 ,Στο  Λιδωρίκι , στην  πλατεία  Αλωνάκι

Αποκριάτικο  γλέντι  στο Αλωνάκι , απόκριες  1930 .

   " Τα χρόνια που ζούσα στο Λιδορίκι , την Καθαρή Δευτέρα τη γιορτάζαμε τρώγοντας λίγο χαλβά , καμιά ελιά , πιπεριές , φασόλια , χωρίς λάδι , " βραχτάρια " , όπως τα λέγαμε..

   Θυμάμαι μια Καθαρή Δευτέρα , στ' αλώνι του Καραμήτσου με τη μεγάλη ελιά . Είχαν μαζευτεί να λιαστούν όλες οι γειτόνισσες , η Μαλάμω , η Αρβανιτογιάνναινα , η Μάνθα , η Πισλίνα , η Καντρίνα , η Τραμποβάσω , κι' άλλες που δεν θυμάμαι .

   Σε λίγο , πετάχτηκε η θεια Θυμιούλα η Μαλάμω , και λέει : Καθαρή Δευτέρα μπρε γυναίκες , άντε να παίξουμε " Τσούγκρα και καβάλα " . Στο παιχνίδι αυτό όποιος χάνει παίρνει ..καβάλα τον άλλον .

Απόκριες ._0003 

Αρχή δεκαετίας του..'50 , Καθαρή Δευτέρα στο Λιδορίκι , η..γκαμήλα , ο παπάς , η νύφη κι' ο..γαμπρός , χορός και..τραγούδι στ' Αλωνάκι ...

   Πετάει την πέτρα η θεια Πισλίνα και χάνει , πετάει η Μαλάμω και ρίχνει τα " κουκουέρια " , κερδίζει , χάχανα , φωνές και γέλια...

   Λεπτή η θεια Πισλίνα , ευτραφής η θεια Μαλάμω , βλέπω τη θεια Πισλίνα να έχει πάρει στις πλάτες , καβάλα , τη θεια Θυμνιούλα , που γελούσε κουνώντας τα πόδια της και κρατώντας τη θεια Μάνθα , απ' τους ώμους ..

   Η θεια Θυμνιούλα , αυτή η πανέξυπνη , τετραπέρατη γυναίκα , που γέμιζε όλη τη γειτονιά , και ήταν γνωστή σ' όλα τα γύρω χωριά για τη ..μαντική τη (!) ..ικανότητα , καπάτσα , έξυπνη , διπλωμάτισσα , αν και δεν ήξερε γράμματα , κρατούσε και ζούσε μια οικογένεια μ' αυτά και μόνο τα...διπλώματα...".

   Αυτά..θυμάται και μας μεταφέρει , " ΛΙΔΩΡΙΚΙ " , αριθ.φυλ. 37-38 , Δεκεμβρίου 1984 , η φιλενάδα μας η Τασία Κατσώνη - Μαραγκού , απολαυστική  ..  μη μου ..πείτε...

Απόκριες ._0002

...την ίδια εποχή , η..μασκαρο..παρέλαση στο Λιδορικιώτικο δρόμο , ελάχιστα τα..μέσα , σχεδόν ..ανύπαρκτα , αλλά πολύ το...μεράκι και το κέφι , ακριβώς το αντίστροφο απ' το...σήμερα...

Καλό σας μεσημέρι και καλή..όρεξη ( για τους..έχοντες φαί )..

             polidorikiou-sima

Σάββατο 1 Μαρτίου 2014

ΠΡΟΣΟΧΗ !! ΜΗ ΞΕΧΑΣΕΤΕ ΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΒΑΛΕΤΕ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΣΑΣ “ ΜΑΡΤΗ “ …

 
ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ  - ΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΜΑΡΤΙΑΤΙΚΑ  ΕΘΙΜΑ

martis 1

«Μάρτης» ή «Μαρτιά»

 

   Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.

   Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι.

   Σε μερικές περιοχές ο Μάρτης φοριέται στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού σαν δαχτυλίδι για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους.

   Το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο στα Σκόπια με την ονομασία «Μάρτινκα» και στην Αλβανία ως «Βερόρε». Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών μας χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι. Άλλοι πάλι, δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.

   Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.

   Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Θεός - Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι.

   Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε τον δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του -λέει ο μύθος- έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν το «Μαρτισόρ», με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα.

ΜΑΡΤΗΣ

   Στα  χωριά μας , τον παλιό καλό καιρό , την παραμονή της πρωτομαρτιάς , αποβραδίς , οι μανάδες μας μας έφκιαχναν " Μάρτη " , για να τον φορέσουμε στο χέρι μας την άλλη μέρα , που έμπαινε ο Μάρτης , για να μη μας μαυρίσει ο ήλιος . Τι ήταν ο Μάρτης ;

   Ήταν ένα απλό βραχιολάκι , που το φκιάχναμε πλέκοντας δυο χοντρές κλωστές , κόκκινη και άσπρη , και γινόταν  ένα ασπροκόκκινο κορδώνι . Πολλοί έφκιαχναν και ένα μικρό δαχτυλιδάκι , απ' τις ίδιες κλωστές που ήταν..ταιριαστό με το βραχιόλι .

   Κατά το έθιμο , αυτό μας προφύλασσε απ' τον ήλιο , και έτσι δεν μαυρίζαμε .

   Πως αλλάζουν οι καιροί , αγαπημένοι μου φίλοι , τώρα όχι μόνο δεν βάζουμε " Μάρτη " , για να μη μαυρίσουμε , αλλά χρυσοπληρώνουμε το μάυρισμά μας , με solarium  και δεν ξέρω με ποιές άλλες μεθόδους , και βλέπεις κάποιες ή κάποιους σαν..μαυροτσούκαλα ..χειμωνιάτικα ..

   Εσείς πάντως , για καλό και για ..κακό , καθίστε απόψε και φκιάξτε ένα " Μάρτη " και φορέστε το από αύριο πρωί , για να' είστε ..ήσυχοι και..ήσυχες ...

              Καλο..φόρετος ......Κ.Κ.-

ΜΑΡΤΙΟΣ - ΜΑΡΤΗΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ 

 

Βικιπαίδεια,

Το Καλαντάρι του Μαρτίου από το Très riches heures du duc de Berry

Κεφαλή κρανοφόρου Άρη. Ρωμαϊκό αντίγραφο (ύστερος 2ος αιώνας μ.Χ.) ελληνικού πρωτότυπου του 5ου αιώνα π.Χ. αποδιδόμενο στον Αλκαμένη.

Wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει λήμμα που έχει σχέση με το λήμμα:

μάρτιος

Ο Μάρτιος, ή Μάρτης, ή Μαρτς (Ποντιακά), είναι ο τρίτος μήνας του πολιτικού έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και έχει 31 ημέρες.

Ο Μάρτιος στην αρχαιότητα

Η αντιστοιχία του Μαρτίου με το αρχαίο αττικό ημερολόγιο είναι κατά το πρώτο 15νθήμερο με τον 8ο μήνα τον Ανθεστηριώνα, κατά δε το 2ο 15νθήμερο με τον 9ο τον Ελαφηβολιώνα. Ήταν ο μήνας που γιόρταζε η Δήλος τον μουσηγέτη θεό της, ενώ γιορτάζονταν επίσης και ο Διόνυσος των Ελευθερών, μιας μικρής κωμόπολης στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας. Αργότερα οι πολυήμερες γιορτές των «Διονυσίων εν άστει» στην Αθήνα ξεπέρασαν σε μεγαλείο όλες τις άλλες παρόμοιες γιορτές της περιφέρειας. Με τα Διονύσια συνδέθηκαν επίσης και τα Ασκληπιεία με θυσίες προς τιμήν του Ασκληπιού, και η πρώτη εμφάνιση των δραματικών αγώνων όπου διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μία τετραλογία και πέντε κωμικοί με μια κωμωδία ο καθένας.

Ρωμαϊκή Γερουσία: Ο Κικέρων επιτίθεται στον Καταλίνα, νωπογραφία 19ου αιώνα.

Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο το έτος άρχιζε από τον Μάρτιο συνεπώς τότε ήταν ο πρώτος μήνας του έτους κι έτσι η Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν την 1η Μαρτίου (Καλένδες Μαρτίου). Την ημέρα εκείνη η «εσπερία δύσις» του Ταύρου (όταν δηλαδή ο αστερισμός του Ταύρου έδυε μαζί με τον Ήλιο) σήμαινε και την αρχή του νέου έτους, ενώ οι Εστιάδες Παρθένες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας στην αγορά της Ρώμης. Την Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν επίσης και τα Ματρωνάλια, προς τιμή της θεάς Ήρας και μητέρας του Άρη, καθώς και τα γενέθλια του ίδιου του Άρη (λατινικά Mars) προς τιμήν του οποίου ο γιος του, ο μυθικός Ρωμύλος, έδωσε στον Μάρτιο το όνομα του πατέρα του που θεωρούνταν γενάρχης των Ρωμαίων. Για τούτο και κατά τον Πλούταρχο (Βίος Νουμά, 19) αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας. Κατά τους χρόνους όμως της «ελεύθερης ρωμαϊκής πολιτείας» ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στον θεό Ερμή. Κατά την υπό του Νουμά όμως διαρρύθμιση μετακινήθηκε ως τρίτος μήνας και πρώτος ο προς τιμή του ειρηνικού θεού Ιανού. Κατ΄ άλλους η μετατόπιση αυτή έγινε μετά το 153 π.Χ. από τους υπάτους εξακολουθώντας να παραμένει ο Μάρτιος πρώτος μήνας του θρησκευτικού έτους.

Ο Μάρτιος στην Ελληνική λαογραφία

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, έργο του Αντρέι Ρουμπλιώφ

Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι και η τοποθέτηση από τις μανάδες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα (που ονομάζεται Μάρτης) στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο Ήλιος. Ο "Μάρτης" θεωρείται ότι προστάτευε τις κοπέλες από το κάψιμο του ήλιου. Τον έβγαζαν την ημέρα της Λαμπρής και το έβαζαν στο αρνί για να μην καεί κατά το ψήσιμο. Ενώ ακόμη κατάλοιπο της αρχαιότητας είναι και το έθιμο που ήθελε τις ανύπαντρες κοπέλες να βάζουν των Αγίων Θεοδώρων κόλλυβα κάτω από το προσκέφαλό τους για να τους φανερώσουν τον άντρα που θα έπαιρναν. Επίσης κατά το μήνα αυτό συνηθίζονταν παλιά και το έθιμο της χελιδώνας.

Σήμερα, στη δημώδη παράδοση, ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτιο διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε», και «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης», και «Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές». Παρ' όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης. Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό ονομάζεται και Ανοιξιάτης, ενώ χαρακτηριστική είναι και η παροιμία «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας». Ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης και το κύριο μέρος της νηστείας της τεσσαρακοστής: «Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται.

Άλλα προσωνύμια του Μάρτη στην ελληνική λαογραφία που σχετίζονται με τις παρατηρούμενες σ΄ αυτόν καιρικές μεταβολές είναι και οι εξείς:

  • «Φύλα ξύλα για τον Μάρτη να μη κάψεις τα παλούκια»
  • «Όπως ασπρίζουν τα βουνά το Μάρτη από τα χιόνια, έτσι ν΄ ασπρίσουν τα μαλλιά της νύμφης απ΄ τα χρόνια».
  • «Αν ρίξ΄ ο Μάρτης δυο νερά κι΄ Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά πό ΄χει πολλά σπαρμένα».
  • «Μάρτης βρέχει; Ποτέ μη πάψει» ή «Μάρτης έβρεχε κι ο θεριστής χαιρόταν»
  • «Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυράρης».
  • «Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη Ήλιος μη τη δει»
  • «Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε του Μάη το μεσημέρι…».
  • «Τον Μάρτη στον Ήλιο μη κοιμηθείς».
Εαρινή Ισημερία

Παρ' όλο που επίσημα η Άνοιξη αρχίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου (με την άφιξη του Ήλιου στο εαρινό ισημερινό σημείο της τροχιάς του στις 20-21 Μαρτίου), εντούτοις ολόκληρος ο Μάρτης λογίζεται ως ανοιξιάτικος μήνας μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο.

Σημαντικά γεγονότα τον Μάρτιο

Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος.
Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα.
Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Ο όρκος στην Αγία Λαύρα
Πίνακας του Θεόδωρου Βρυζάκη

Εορτές τον Μάρτιο

Στις 25 του μήνα, την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, γιορτάζεται η επέτειος εορτασμού της έναρξής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ημέρα επίσημης αργίας για το Ελληνικό κράτος.

(Τα διεθνή γεγονότα στις επί μέρους ημερομηνίες)

Άλλες σημαντικές ημερομηνίες για την Ελλάδα ακολουθούν: