ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ – Β.’

 

 

 

Μεγάλη Παρασκευή ,
ο Χριστός στο καρφί .

Οι καμπάνες χτυπάνε πένθιμα απ' τα χαράματα της Μεγάλης Παρασκευής , κανείς δε σκέφτεται να πιάσει δουλειά , όλοι νηστεύουν αυστηρά , μερικοί μόνο νερό και ξίδι γεύονται , τσουκάλι δεν μπαίνει στη φωτιά . Τα κορίτσια κι οι νεαρές γυναίκες της ενορίας έχουν ξενυχτίσει στολίζοντας τον Επιτάφιο με άφθονα λουλούδια που μαζεύουν απ' τις αυλές και τους κήπους των σπιτιών τους , στα μέρη που υπάρχουν περισσότερες από μιά εκκλησίες , γίνεται ένας άτυπος ανταγωνισμός γιά το ποιός Επιτάφιος θα είναι καλύτερα στολισμένος .
Το πρωί γίνεται η ακολουθία της Αποκαθήλωσης , οι πα΄πάδες κατεβάζουν μέσα σε γενική σιωπή και κατάνυξη τον Εσταυρωμένο Χριστό και αποθέτουν το σώμα τουστο καταστόλιστο κουβούκλιο του Επιτάφιου . Όλοι θα περάσουν να προσκυνήσουν και να ασπαστούν , μα οι γυναίκες και πιό πολύ τα παιδιά , περνούν τρεις φορές από κάτω απ' το κουβούκλιο , " γιά να τους ..πιάσει η χάρη ". Σε μερικά μέρη τα παιδιά γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα πάθη του Χριστού .
Σήμερα μαύρος ουρανός , σήμερα μαύρη μέρα ,
οπού σταυρώσαν το Χριστό....................
Οι νοικοκυρές του σπιτιού τα φίλευαν κουλούρια , αυγά κόκκινα , λεφτά κι' ό,τι άλλο σχετικό . Οι καμπάνες δεν έχουν πάψει να χτυπούν λυπητερά , μόλις σουρουπώσει , καλούν τους πιστούς γιά την ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου . Ψέλνονται τα εγκώμια του Χριστού : το " αι γενεαί ια πάσαι " , " η ζωή εν τάφω " και το " άξιον εστί " , αμέσως μετά αρχίζει η περιφορά του Επιταφίου . Μπροστά τα εξαπτέρυγα κι ο Σταυρός - άδειος πιά - , το κουβούκλιο του Επιταφίου , οι παπάδες και παραπίσω το πλήθος μ' αναμμένες λαμπάδες , ένα πύρινο ποτάμι , ένας χείμαρρος που αργοκινιέται στους δρόμους του χωριού η της πόλης . Ψέλνουν αποσπάσματα από τα εγκώμια και στα σταυροδρόμια και τις πλατείες σταματούν γιά να ψάλουν μιά δέηση . Την Μ.Παρασκευή δεν παραλείπουν να επισκεφτούν και το νεκροταφείο , στο χωριό μας , το Λιδορίκι , μετά την Αποκαθήλωση , ο παπάς πηγαίνει στο εκκλησάκι του Αγ.Κωνσταντίνου , που είναι στο Νεκροταφείο μας , όπου συγκεντρώνονται οι χωριανοί μας και μαζί τους περιέρχεται τους τάφους , ψέλνοντας τρισάγιο στα αγαπημένα πρόσωπα , κάθε οικογένειας , που έχουν ταφεί εκεί , είναι πολύ ριζωμένο στις ψυχές των χωριανών μας αυτό το έθιμο , αφού υπάρχουν περιπτώσεις , κάθε χρόνο , που έρχονται χωριανοί μας που μένουν στην Αθήνα η και αλλού , γοά το λόγο αυτό και μόνο , κάνουν το τρισάγιο , ανάβουν κερί στον τάφο των γονιών και συγγενών τους και ξαναφεύγουν γιά να γυρίσουν αυθημερόν σπίτια τους , η Μ.Παρασκευή είναι μέρα μνήμης των νεκρών μας , κι΄οπως όλοι οι Έλληνες , κι' εμείς τιμάμαι τους νεκρούς μας και τους θυμόμαστε . Στα μεγαλύτερα μέρη , κωμοπόλεις και πόλεις , τον Επιτάφιο συνοδεύει η φιλαρμονική , όπου βέβαια υπάρχει και κάνουν το γύρο της ενορίας , αν υπάρχουν περισσότεροι επιτάφιοι , συνηθίζεται να ορίζουν ένα τόπο συνάντησή τους , το θέαμα είναο πραγματικά γραφικό .
Τα παλιότερα χρόνια , που λειτουργούσε ο Αι Γιώργης , στο Βαρούσι , τα βράδια της Μεγάλης Βδομάδας και ειδικότερα , της Μ.Παρασκευής και της Ανλαστασης , είχαν μιά ξεχωριστή ομορφιά και κατάνυξη , το πλήθος των χωριανών που κατέβαινε με τον επιτάφιο , με τα αναμμένα κεράκια και τα φαναράκια , έμοιαζε με ένα πύρινο ποτάμι που αργοκύλαγε , κατεβαίνοντας σιγά-σιγά , προς το κέντρο του χωριού , ψέλνοτας και πάντα , όπως σ' όλη την Ελλάδα πιστεύω , υπό τους..ήχους των βαρελότων και των κροτίδων , ενώ οι...ρουκέτες και τα κ΄θε είδους , αυτοσχέδια και μή , βεγγαλικά , χαράκωναν τον ήρεμο Λιδορικιώτικο ουρανό , δίνοντας μιά ξεχωριστή νότα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα , μέρες αξέχαστες , και , δυστυχώς , ανεπανάληπτες . Σε πολλά μέρη , την ώρα που γίνεται η περιφορά του Επιτάφιου , τα παιδιά ανάβουν φωτιές και καινε τον " Ιούδα ". Στις Σέρρες , και σε άλλα μέρη της Ανατολικής Μακεδονίας , οι γυναίκες συνήθιζαν , την ώρα που περνούσε ο Επιτάφιος , να βγάζουν στο κατώφλι τους ένα τραπέζι , εκεί επάνω έβαζαν την εικόνα του Εσταυρωμένου ανάμεσα σε λουλούδια , αναμμένα κεριά και θυμιάματα . Δίπλα , τοποθετούσαν ένα πιάτο , όπου , τη Μ.Παρασκευή , είχαν σπείρει φακή η κριθάρι κι είχε φυτρώσει ,το έθιμο θυμίζει τους " Αδώνιδος κήπους " , δηλαδή τους κήπους του Άδωνη των αρχαίων Ελλήνων , όταν οι γυναίκες γιόρταζαν κάθε άνοιξη η καλοκαίρι τα " Α δ ώ ν ε ι α ".
Το βράδυ , κατάκοποι όλοι , θα πέσουν να κοιμηθούν , προσμένοντας με ανυπομονησία την Ανάσταση , που θ' ακολουθήσει .

 

Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι.....